Programma Klimaatsprong voor de industrie
Het programma Klimaatsprong voor de industrie faciliteert de transitie om de energie-intensieve industrie in Vlaanderen tegen 2050 koolstofcirculair en CO2-arm te maken zonder haar concurrentievermogen te verliezen.
Op 18 juli 2025 keurde de Vlaamse Regering de tweede programmanota principieel goed. De programmanota 2026-2030 legt de operationele kortetermijndoelstellingen en de prioritaire beleidsopties en -acties vast voor de komende regeerperiode.
De programmanota is opgemaakt op basis van een evaluatie van de eerste programmanota uit 2023 en een geactualiseerde roadmapstudie. Om de vijf jaar wordt een nieuwe programmanota voorgelegd met een evaluatie van de vorige nota en een aanpak voor de volgende vijf jaar.
Roadmapstudie en contextanalyse
De acties in de programmanota 2026-2030 zijn opgesteld op basis van een routekaart uit de initiële roadmapstudie. Deze routekaart blijft ook in de update overeind. De routekaart geeft een beeld van de mogelijke trajecten hoe de Vlaamse energie-intensieve industrie de transitie kan maken naar CO2-arm en koolstofcirculair. De indicatieve routekaart beveelt aan om tegen 2050 in te zetten op vier thematische transitiepaden, namelijk:
- Het gebruik van biomassa als energie en grondstof
- Circulariteit, met voornamelijk hergebruik van kunststof
- Elektrificatie en verhoogd gebruik van waterstof (H2)
- Het afvangen, opslaan en hergebruiken van CO2 (CCS en CCU)
Langetermijn- en kortetermijndoelstellingen
De langetermijndoelstellingen die in de eerste programmanota 2023-2025 werden opgenomen, blijven ongewijzigd voor de tweede programmanota 2026-2030, met name:
- Zet een stabiel, haalbaar, coherent, effectief en kostenefficiënt beleid uit
- Voorzie een rollend programma voor de verdere uitvoering van het industrieel transitieprogramma
- Financier de transitie
- Bouw basisinfrastructuur uit die toekomstbestendig en niet-discriminatoir is
- Lanceer een industrieel steunprogramma voor innovatie en implementatie
- Werk aan een consistent en realistisch wetgevend kader
Het transitieprogramma Klimaatsprong voor de industrie zet de komende periode in op volgende vijf operationele kortetermijndoelstellingen:
- het versterken van het industrieel transitieprogramma als coördinerend strategisch en tactisch actieprogramma;
- het omzetten van de (collectieve) infrastructuurbehoeften in een werkbaar plan voor de toekomst;
- het blijven garanderen van competitieve en voldoende energie;
- het opbouwen van de economie rond alternatieve grondstoffen, brandstoffen en circulariteit, afgestemd op de industriële transitie; en
- het versnellen van de klimaatinnovatie in en voor de Vlaamse basisindustrie.
In de programmanota worden een reeks acties geselecteerd om tijdens de volgende periode uit te werken via werk- of projectgroepen van het transitieprogramma. Voor 2026 werden reeds een aantal prioritaire acties vastgelegd.
De programmanota werd voor een eerste principiële goedkeuring voorgelegd aan de Vlaamse Regering. In de zomer van 2025 worden de adviezen ingewonnen van de adviesraden SERV, VARIO en Minaraad, waarna de programmanota eventueel nog aangepast wordt. De definitieve goedkeuring wordt in het najaar verwacht.
Innovatieprogramma Moonshot
Moonshot, een toekomstgericht industrieel innovatieprogramma, werd in 2019 opgestart om technologische doorbraken in producten, processen en materialen te stimuleren tegen 2040 en op die manier te kunnen bijdragen aan een koolstofcirculair en CO2-arme Vlaamse industrie. De contextanalyse en roadmapstudie uit november 2020 diende als input voor dit innovatieprogramma, gericht op (strategisch) basisonderzoek.
Klimaatsprong voor de industrie versterkt dit innovatieprogramma met een breed industrieel transitieprogramma.
Werking en structuur Klimaatsprong
Het permanent overlegorgaan vormt het overkoepelend orgaan dat dit programma beheert en afstemt met een klankbordgroep om adviezen te formuleren aan de Vlaamse Regering. Een huishoudelijk reglement dat als bijlage bij de programmanota is gevoegd, vat de werking, de samenstelling van de overlegorganen en de interacties ertussen samen.
Om de slagkracht van het permanent overlegorgaan te verhogen, worden North Sea Port en de Port of Antwerp-Bruges en de OVAM toegevoegd aan dit strategisch orgaan.
De klankbordgroep is een open vergadering die kan bijgewoond worden door experten die de klimaat- en energietransitie van de energie-intensieve industrie vanuit verschillende maatschappelijke perspectieven actief volgen en die interesse tonen om de totaliteit van Klimaatsprong voor de industrie op te volgen.
Geïnteresseerde organisaties kunnen een motivatie tot deelname bezorgen aan het permanent overlegorgaan via programma.klimaatsprong@vlaio.be.
De thematische werkgroepen ‘transitie-instrument’ en ‘innovatie’, die al opgestart waren tijdens de eerste programmaperiode zullen hun werking verderzetten. Voor acties andere thema’s worden specifieke project- of werkgroepen samengesteld.
VLAIO is de coördinator van het programma. Een vertegenwoordiger van VLAIO neemt het voorzitterschap waar van de overlegorganen en treedt op als programmamanager.
