Hoe duurzaam is jouw business?
Stel je voor: je geniet van de zon, hoort het ruisen van de golven… en je strandcabine? Die is slim ontworpen, modulair opgebouwd, volledig herbruikbaar en misschien zelfs gedeeld met andere strandgangers via een app. Geen wegwerpplanken, geen verspilling – maar wél een businessmodel dat draait om waardebehoud.
Net zoals zo’n circulaire strandhut, kan ook jouw bedrijf anders kijken naar waardecreatie. Van het optimaal benutten van grondstoffen tot as-a-service-concepten: het draait niet meer om zoveel mogelijk verkopen, maar om slim en duurzaam omgaan met wat je hebt.
Benieuwd hoe jij jouw onderneming futureproof kan maken? VLAIO bedrijfsadviseur Griet Vergauwen deelt zeven verfrissende modellen. “Je verkoopt niet zomaar een product, je draagt verantwoordelijkheid over de hele levenscyclus – van ontwerp tot hergebruik. Je blik moet het hele ecosysteem, de hele waardeketen beslaan.”
Samen met haar collega’s begeleidt Griet Vergauwen bedrijven die circulair willen ondernemen: “Dat vraagt strategische keuzes. Want als je producten repareerbaar maakt, of ze verhuurt in plaats van verkoopt, verandert niet alleen je productieproces, maar ook je hele inkomstenmodel.”
Griet: “Een stevige basis om circulaire businessmodellen in de vingers te krijgen, vind je o.a. bij Jan Jonker en zijn boek “Duurzaam organiseren”. Hij hamert op het ‘anders bekijken’ van zeven aspecten van je businessmodel: focus, waardecreatie, organisatie, strategie, ondersteuning, verdienmodel en impact. Hij vertaalt die concreet in zeven modeltypes, elk met hun eigen insteek:
1. Grondstofmodel
Dit model richt zich op het optimaal benutten van bestaande grondstoffen, waardoor afval gereduceerd wordt tot een minimum. Bedrijven in dit model zoeken actief naar reststromen die ze kunnen herintegreren in hun productieproces. Griet: “ResourceFull uit Gent is daar een mooi voorbeeld van. Dat gebruikt slakmateriaal uit de non-ferro industrie als vervanger voor cement in beton.”
2. Ontwerpmodel
In dit model maak je jouw producten modulair en herstelbaar, zodat langetermijnonderhoud en levensduur vanzelfsprekend worden. In doordachte ontwerpen zijn de onderdelen makkelijk vervangbaar. Dat stimuleert herstel en voorkomt afval. Griet: “Bedrijven als SOFAR kiezen voor materialen en verbindingstechnieken die demontage en recyclage vergemakkelijken. Vaak vraagt dit een andere; innovatievere ontwerpcultuur, waarbij circulariteit vanaf dag één wordt meegenomen.”
3. Levensduurverlenging
Onderhoud, hergebruik en refurbishing verlengen de levensduur van je producten. Griet: “In dit model draait het erom je producten zo lang mogelijk in de omloop te houden. Denk aan het herstellen, opknappen of upgraden van bestaande goederen. Zo verminder je de nood aan nieuwe grondstoffen én creëer je extra werkgelegenheid, bijvoorbeeld in refurbishing hubs.”
4. Deelplatformen
In onze vorige blog besprak Bas Sturm al hoe je via digitale platformen ongebruikte of onderbenutte capaciteit kan delen. Griet: “Had je bijvoorbeeld al gehoord van BattMobility? Dit model draait rond toegang in plaats van bezit: gebruikers delen middelen zoals voertuigen, gereedschap of kantoorruimte. Digitale technologieën maken het mogelijk vraag en aanbod efficiënt op elkaar af te stemmen. Zo wordt de bezettingsgraad verhoogd en vermijd je overproductie.”
5. As‑a‑service
Van bezit naar gebruik, via lease of pay‑per‑use, bijvoorbeeld de medische apparatuur van Dispogroup of het zwembadwater van Zuuvr. Griet: In dit model betalen je klanten voor de functie van een product en niet voor het product zelf. Dat stimuleert producenten om kwaliteitsvolle, onderhoudsvriendelijke en energiezuinige producten te maken. Het bedrijf blijft eigenaar en is dus ook verantwoordelijk voor herstel en terugname.”
6. Beheermodel
In het beheermodel blijft de producent verantwoordelijk na verkoop. Griet: “Het verschil met het as-a-service model is subtiel maar essentieel. Ze overlappen op het vlak van verantwoordelijkheid en eigenaarschap, maar verschillen in focus en drijfveren. Bij het beheermodel verkoopt de producent het product wél, maar blijft verantwoordelijk voor wat er nadien mee gebeurt. Bijvoorbeeld: een fabrikant verkoopt tapijttegels, maar engageert zich om ze na gebruik terug te nemen voor recyclage of hergebruik. De nadruk ligt dus op nazorg en ketenverantwoordelijkheid, eerder dan op gebruiksprestaties tijdens de looptijd.”
7. Levenscyclusmodel
En tenslotte is er het levenscyclusmodel waar je als bedrijf eigenaar blijft en de kringloop zelf sluit. Griet: “Concreet betekent het dat je grondstoffen, onderdelen of producten systematisch terughaalt en opnieuw integreert in je eigen processen. Je creëert m.a.w. een gesloten systeem waarbij je verspilling nagenoeg uitsluit. Bedrijven in dit model streven naar volledige circulariteit, vaak met innovatieve technieken en samenwerkingen binnen hun keten.”
Griet: “Elk van deze modellen vraagt niet alleen technische aanpassingen of procesmatige ingrepen maar vooral strategisch ondernemerschap. Het goede nieuws: ze creëren nieuwe marktkansen, maken bedrijven veerkrachtiger en dragen bij aan duurzaamheid.”
Aan de slag
Zin om zelf aan de slag te gaan en je eigen businessmodel onder de loep te nemen? Contacteer dan zeker een VLAIO bedrijfsadviseur circulaire economie. Zij hebben heel wat ervaring en kunnen je wegwijs maken in het netwerk, de subsidies en de financieringsmogelijkheden. Zo loop je zeker geen kansen mis.
