Hoe toekomstgericht is jouw business?
Je neemt een Uber naar een festival, maakt er gebruik van een gratis aangeboden zonnecrèmedouche van NoLobster, draagt je gehuurde outfit van Dressr. Je eet, drinkt, danst, slaapt in een Airbnb. En de kinderen? Die zitten op kamp via HappyGo. Zonder het te beseffen, heb je in één dag geproefd van drie verschillende businessmodellen.
Je businessmodel bepaalt niet alleen hoe je waarde creëert, maar ook voor wie, op welke manier en met welke impact. De juiste keuzes maken is cruciaal – zeker wanneer je wil innoveren, digitaliseren of circulair ondernemen. Bij VLAIO denken we dagelijks mee met ondernemers over hun strategische koers. VLAIO bedrijfsadviseur Bas Sturm deelt wat graag zijn inzichten over eerder klassieke businessmodellen.
Een stevige ruggengraat
VLAIO bedrijfsadviseur Bas Sturm begeleidt starters en groeibedrijven. “In essentie gaat ondernemen over één ding: waarde creëren én capteren”, zegt hij. “De grootste valkuil? Een fantastisch idee, maar geen plan om het rendabel te maken. Een doordacht businessmodel is dé manier om die valkuil te vermijden. Mijn belangrijkste advies? “Denk niet te snel dat je businessmodel ‘wel goed zit’. Onderzoek verschillende modellen, leer van anderen en test je assumpties. Het businessmodel is de innovatie, niet alleen de technologie.”
Bas: “Businessmodellen zijn er in allerlei soorten en maten en er bestaan ook legio indelingen, ieder met een eigen logica. Ik baseer me graag op de zienswijze van Ash Maurya, bedenker van het Lean Canvas en schrijver van het boek “Running Lean” omdat die relatief overzichtelijk blijft. Hij onderscheidt drie basismodellen. In het (1) directe model verkoop of verhuur je rechtstreeks aan je klant. Makkelijk om te testen en te begrijpen.
Platformdenken
Bas: “Het marktplaats model (2) vertrekt van een platform waarop je een vraag met een aanbod matcht. Bekende (internationale) voorbeelden zijn Airbnb, Uber of Vinted. Het verdienmodel van deze bedrijven bestaat eruit dat ze een percentage op de transactieprijs ontvangen bij elke deal tussen een aanbieder en een klant. Eén van de belangrijkste uitdagingen bij een marktplaatsmodel vormt tegelijkertijd ook een belangrijke sterkte: om een dergelijk model te laten werken, moet er zowel voldoende vraag als voldoende aanbod zijn. Beide moeten parallel opgebouwd worden. Het zogenaamde "kip-of-ei-probleem": je hebt kopers nodig om verkopers aan te trekken en verkopers om kopers te lokken. De meest succesvolle marktplaatsen slagen erin om dit iteratief aan te pakken met scherpe focus op een specifieke doelgroep, een uitmuntende gebruikerservaring en slimme groeistrategieën. Eenmaal je een balans tussen vraag en aanbod gevonden hebt, vormt het meteen ook een belangrijke bescherming tegen eventuele concurrentie.”
Bas toont graag enkele mooie Vlaamse voorbeelden: “De start-up HappyGo wil hét platform zijn waar je kindervakantiekampen zoekt en boekt. Het brengt aanbieders van kinderkampen samen met ouders die op zoek zijn naar vakantie-activiteiten voor hun kroost. Het is een voorbeeld van een marktplaats als facilitator: de gebruikers doen zelf het werk en bepalen de kwaliteit en prijs van de geboden dienst. Dit in tegenstelling tot een marktplaats als operator zoals Uber, die de controle neemt over prijs, logistiek en kwaliteit.”
"Uma Health met als gebruikers vrouwen in de (peri)menopauze, is een mooi voorbeeld uit de gezondheidszorg. Op dit platform bieden zorgverleners, zoals huisartsen gynaecologen en menopauzeconsulenten hun diensten aan om vrouwen met vragen of klachten rond menopauze (digitaal) te helpen."
“Een typisch voorbeeld van een duurzaam marktplaatsmodel zijn verhuurplatforms. We produceren te veel en gebruiken te weinig. Daarom is (ver)huren een goede zaak voor het milieu. Dressr biedt een digitaal platform waar modemerken hun producten kunnen verhuren aan consumenten, zowel via Dressr als via hun eigen websites."
Van meerdere walletjes proeven
In het derde, multisided businessmodel bedien je meerdere, duidelijk verschillende gebruikersgroepen — bv. gewone gebruikers, adverteerders, ontwikkelaars, bedrijven — en faciliteer je interactie tussen hen. Bas: “De kunst is hier de balans. Teveel advertenties jagen je gebruikers weg, te weinig en je verliest je betalende klanten.” NoLobster is een schoolvoorbeeld van hoe je waarde creëert voor verschillende partijen. Het biedt gratis zonnecrèmedouches op festivals aan. De kosten worden betaald door de organisatoren van het event, sponsors zoals het Vlaams Neutraal Ziekenfonds of bedrijven die hun brand willen associëren met een goed doel — preventie van huidkanker — om gericht toegang te krijgen tot een interessante doelgroep.”
FAQIR Institute zorgt dat mensen in staat zijn om hun gezondheidsdata beter te beheren met behulp van digitale datakluizen; hun vaccinatieboekje, labotests, foto’s, medicatieschema allemaal op één plaats vindbaar en bruikbaar, en dit onder controle van de patiënt zelf. Door de data slim te koppelen, kunnen trends en patronen zichtbaar worden en krijgen patiënt en behandelende arts betere inzichten in de specifieke gezondheidstoestand en levensstijl. Het platform vormt een multisided ecosysteem, met drie groepen als kern: (1) individuen/patiënten, (2) zorgprofessionals en -instellingen — huisartsen, ziekenhuizen, labo’s die toegang nodig hebben tot data en tenslotte (3) onderzoekers, techbedrijven en overheden, die geanonimiseerde gegevens gebruiken voor R&D, algoritme-ontwikkeling en publieke gezondheid.”
Bas sluit af met een laatste advies: “Begin vroeg te experimenteren met een minimal viable model én probeer waar het kan modellen te combineren. Denk aan rechtstreekse inkomsten uit verkoop of verhuur (direct model) gecombineerd met inkomsten van advertenties of van data (multisided). Onderzoek verschillende opties en toets je aannames”, benadrukt hij.
Aan de slag: waardevolle bronnen
Zin om zelf aan de slag te gaan en je eigen businessmodel onder de loep te nemen? Contacteer dan zeker een VLAIO bedrijfsadviseur. Zij hebben heel wat ervaring en kunnen je wegwijs maken in het netwerk, de subsidies en de financieringsmogelijkheden. Zo loop je zeker geen kansen mis.
Ook bij onderstaande bronnen kan je verder je licht opsteken als het op businessmodellen aankomt.
Online
- De 9 bouwstenen van het Business Model Canvas
- 10 factoren die bepalen of je online platform een succes wordt | MT/Sprout
- Strategyzer: Business Model Canvas Explained
Boeken
Podcasts
