Beleidskader
Decreet
Het decreet van 25 maart 2022 tot wijziging van het decreet van 30 april 2009 betreffende de organisatie en financiering van het wetenschaps- en innovatiebeleid voegde een volledig nieuw hoofdstuk over een beleidskader voor de transitie van de Vlaamse basisindustrie toe aan het decreet. In het Vlaamse regeerakkoord van 2019 was afgesproken dat intensiever zou worden samengewerkt met de industrie om de klimaatuitdaging effectiever aan te pakken. Die ambitie bleek al uit het Moonshotprogramma ‘Vlaamse industrie koolstofcirculair en CO2-arm tegen 2050’, dat in 2019 van start ging en zich richt op basisonderzoek bij de Vlaamse kennisinstellingen.
Om de transitie op een bredere schaal te bevorderen krijgt de Vlaamse Regering in het decreet de opdracht om overleg tussen de verschillende betrokken actoren te faciliteren en om een Vlaamse strategie en een Vlaams programma voor industriële klimaattransitie uit te werken, die moeten worden vastgelegd in een vijfjaarlijkse programmanota.
Vijfjaarlijkse programmanota’s
Eerste programmanota 2023-2025 Klimaatsprong
De eerste programmanota had als focus het opzetten van een participatieve governancestructuur van het transitieprogramma Klimaatsprong.
Een klankbordgroep en drie werkgroepen (transitie-instrument, innovatie en infrastructuur) werden opgericht om invulling te geven aan het transitieprogramma. Relevante stakeholders uit de industriesector, uit het energielandschap, uit het middenveld, de kennisinstellingen en overheden werden betrokken.
Per orgaan werden in de ‘programmanota ter bevordering van de Vlaamse industriële energie- en klimaattransitie voor de periode 2022-2025’ doelstellingen en acties bepaald.
Tweede programmanota 2026-2030 Klimaatsprong voor de industrie
Op 17 oktober 2025 keurde de Vlaamse Regering de tweede programmanota definitief goed. De programmanota 2026-2030 legt de operationele kortetermijndoelstellingen en de prioritaire beleidsopties en -acties vast voor de komende regeerperiode.
De programmanota is opgemaakt op basis van een evaluatie van de eerste programmanota uit 2023 en een geactualiseerde roadmapstudie. Om de vijf jaar wordt een nieuwe programmanota voorgelegd met een evaluatie van de vorige nota en een aanpak voor de volgende vijf jaar.
De langetermijndoelstellingen die in de eerste programmanota 2023-2025 werden opgenomen, blijven ongewijzigd voor de tweede programmanota 2026-2030, met name:
- Zet een stabiel, haalbaar, coherent, effectief en kostenefficiënt beleid uit.
- Voorzie een rollend programma voor de verdere uitvoering van het industrieel transitieprogramma.
- Financier de transitie.
- Bouw basisinfrastructuur uit die toekomstbestendig en niet-discriminatoir is.
- Lanceer een industrieel steunprogramma voor innovatie en implementatie.
- Werk aan een consistent en realistisch wetgevend kader.
Het transitieprogramma Klimaatsprong voor de industrie zet de komende periode in op volgende vijf operationele kortetermijndoelstellingen:
- Het industrieel transitieprogramma versterken als coördinerend strategisch en tactisch actieprogramma.
- Omzetten van de (collectieve) infrastructuur behoeften in een werkbaar plan voor de toekomst.
- Blijven garanderen van competitieve en voldoende energie.
- Opbouwen van de economie rond alternatieve grondstoffen, brandstoffen en circulariteit, afgestemd op de industriële transitie.
- Versnellen van de klimaatinnovatie in en voor de Vlaamse basisindustrie (chemie, raffinage en staal.
In de programmanota worden een reeks acties geselecteerd om tijdens de volgende periode uit te werken via werk- of projectgroepen van het transitieprogramma. Voor 2026 werden reeds een aantal prioritaire acties vastgelegd.
De programmanota werd na aanpassing aan advies van de SERV, VARIO en Minaraad defnitief goedgekeurd op 17 oktober 2025.
