Tegeltuintjes: groenere straten en betrokken bewoners

Bij tegeltuintjes, ook wel geveltuintjes genoemd, benutten bewoners de ruimte voor hun huis of handelspand om een minituintje aan te leggen. Het concept wint al enkele jaren aan populariteit. Verschillende steden en gemeenten faciliteren ook de aanleg door stoeptegels te verwijderen en zelfs het tuintje aan te leggen. Onderhoud is in ieder geval voor de bewoners zelf. Het resultaat? Meer groen, minder verharding, een fijnere beeldkwaliteit en meer sociale cohesie.

Waarom tegeltuintjes?

In steden en zeker in de binnensteden domineren beton en asfalt nog vaak de beeldkwaliteit. Tegeltuinen zijn een laagdrempelige manier om de omgeving groener en aangenamer te maken. Door een smalle strook groen langs de gevel te plaatsen, krijgt de straat een compleet andere uitstraling. Het helpt niet alleen om regenwater beter af te voeren, maar zorgt ook voor verkoeling en trekt bijvoorbeeld ook vogels, bijen en vlinders aan. De voordelen van tegeltuintjes zijn dan ook talrijk:

• Verkoeling: Meer groen verhelpt hittestress, een steeds urgenter wordend probleem door klimaatverandering. 
• Biodiversiteit: Vlinders, bijen en vogels vinden hier voedsel en nestgelegenheid.
• Betere luchtkwaliteit: Planten filteren fijnstof en verbeteren de luchtkwaliteit.
• Meer sociale interactie: Buurtbewoners raken vaker in gesprek en voelen zich meer betrokken bij hun straat.
• ...

Ondersteuning

Geveltuinprojecten worden door verschillende Belgische gemeenten ondersteund. Het proces verloopt doorgaans in vier stappen:

1. Aanvraag indienen: Bewoners dienen een aanvraag in bij hun gemeente, vaak met een eenvoudige schets van de gewenste tuin.
2. Goedkeuring en voorbereiding: De gemeente beoordeelt de aanvraag en verwijdert, bij goedkeuring, een aantal stoeptegels.
3. Aanleg van de tuin: De bewoners vullen de ontstane ruimte met potgrond en groen.
4. Onderhoud: Het onderhoud van de tuin is de verantwoordelijkheid van de bewoner, waarbij periodiek water geven en snoeien belangrijk zijn.

Praktische voorwaarden

Niet overal mag zomaar een geveltuin worden aangelegd. Gemeenten hanteren verschillende richtlijnen. Over het algemeen geldt:

• De stoep moet breed genoeg blijven voor voetgangers.
• De bewoner is verantwoordelijk voor onderhoud.
• Gemeenten stellen soms eisen aan de plantkeuzen. Ze verbieden bijvoorbeeld doornige of giftige plantsoorten of leggen inheemse groensoorten op.

Talrijke Vlaamse voorbeelden

Ondertussen bieden al heel wat Vlaamse steden en gemeenten ondersteuning. Zo wordt in Dendermonde 2022 actief ingezet op geveltuinen, met gemeentelijke ondersteuning voor de aanleg. In Dilbeek kunnen bewoners een gratis geveltuin aanvragen, waarbij de stad de eerste aanplanting verzorgt. Hasselt integreert gevelgroen in zijn klimaatplannen en voorziet subsidie voor duurzame vergroening van de straat.

Zelf een geveltuin aanleggen?

Wil je zelf – zonder tussenkomst van de gemeente - een geveltuin? Volg dan deze eenvoudige stappen:

1. Controleer bij je gemeente of er een vergunning nodig is.
2. Verwijder een paar stoeptegels tegen je gevel.
3. Vul de vrijgekomen ruimte met compostrijke grond.
4. Kies planten die geschikt zijn voor jouw gevel (zon of schaduw).
5. Zorg voor regelmatig onderhoud: water geven, snoeien en onkruid verwijderen.

Door de kiezen voor klimplanten kan een tegeltuin uitgroeien tot een grote geveltuin.

Groeiende populariteit

Met de groeiende populariteit van façadetuintjes wordt duidelijk dat kleine ingrepen een groot verschil kunnen maken. Steeds meer Vlaamse gemeenten moedigen daarom inwoners aan om geveltuinen aan te leggen en ondersteunen dit met advies, praktische uitvoering en/of financiële steun. Dit initiatief draagt niet alleen bij aan een groenere stad, maar versterkt ook de sociale cohesie en betrokkenheid van de bewoners.