De golfgoot: innovatieve testomgeving voor waterbouwkundig onderzoek
Onze waterwegen en kustlijn staan voortdurend onder druk van natuurlijke krachten én menselijke activiteiten. Of het nu gaat om scheepvaart, kustveiligheid of de impact van stormen en een stijgende zeespiegel: een goed inzicht in de werking van golven is onmisbaar. Een golfgoot kan daar op een waardevolle manier toe bijdragen.
Vlaanderen beschikt sinds 2024 over een nieuwe golfgoot in het Waterbouwkundig Laboratorium (WL), een afdeling van het Departement Mobiliteit en Openbare Werken (MOW). Deze onderzoeksinfrastructuur werd gerealiseerd dankzij een PIO-project en biedt wetenschappers de kans om de effecten van golven in detail te bestuderen. Zo kunnen duurzame en veilige oplossingen worden ontwikkeld voor onze kust, havens en rivieren.
Kunstmatige structuren
Maar wat is nu eigenlijk een golfgoot? Het gaat om een indrukwekkende onderzoeksinstallatie, in de vorm van een lange bak van 84 meter lang, 2,5 meter hoog en 2 meter breed, die is uitgerust met een golfgenerator. Die kan golven opwekken zoals we die kennen aan onze kust. Aan de andere kant van de goot worden constructies geplaatst – dijken, duinen of stranden – zodat onderzoekers kunnen meten hoe water zich gedraagt en hoe natuurlijke en kunstmatige structuren daarop reageren.
“In de golfgoot kunnen we bijvoorbeeld meten hoeveel water er over een dijk stroomt of hoe een duin erodeert onder invloed van golven”, licht Charlotte Cleen, ingenieur bij het Waterbouwkundig Laboratorium, toe. “Dankzij deze metingen kunnen we veel beter inschatten hoe we onze kust het best beschermen.”
Mede dankzij PIO konden we investeren in een veel nauwkeurigere constructie. Zo beschikken we nu over veertig meter glazen wanden, waardoor we geavanceerde optische metingen kunnen uitvoeren die vroeger onmogelijk waren.
PIO-traject als hefboom
De bouw van de golfgoot was geen vanzelfsprekendheid. Eerdere pogingen om een gelijkaardige infrastructuur aan te kopen liepen op niets uit. Via het Programma Innovatieve Overheidsopdrachten (PIO) werd het traject opnieuw opgestart. Dat bleek een schot in de roos. Het PIO-proces bestond uit een grondige behoefteanalyse, een marktconsultatie en uiteindelijk de innovatieve overheidsopdracht in 2021. Die leidde tot de realisatie van de golfgoot, die in 2024 officieel werd opgeleverd.
“Dankzij PIO hebben we kunnen investeren in een veel nauwkeurigere constructie”, benadrukt Charlotte Cleen de meerwaarde. “Zo beschikken we nu over veertig meter glazen wanden, waardoor we geavanceerde optische metingen kunnen uitvoeren die vroeger onmogelijk waren.”
De hoge precisie van de bouw was een bijkomende uitdaging. Waar in de bouwsector vaak toleranties van een centimeter gebruikelijk zijn, eiste het project nauwkeurigheden tot millimeter niveau. Dat dwong de aannemer om innovatieve technieken te gebruiken en leverde een bijzonder strak resultaat op.
De communicatie met PIO was altijd open en correct. Dankzij de cofinanciering en de PIO-begeleiding zijn we een stap verder kunnen gaan dan we zonder PIO ooit hadden gekund.
Kwalitatief onderzoek voor de komende decennia
De golfgoot is niet alleen moderner, maar ook aanzienlijk groter en veelzijdiger dan zijn voorganger uit de jaren zeventig. Waar de oude installatie tot 2017 dienst deed, kan de nieuwe goot de komende dertig jaar de basis vormen voor onderzoek naar kustveiligheid, nautische veiligheid en de impact van klimaatverandering.
Het eerste onderzoeksproject is al opgestart: de erosie van duinen onder invloed van golven. Daarvoor werd maar liefst 120 ton zand in de goot aangebracht, zorgvuldig verdicht volgens een vooraf bepaald profiel. Met nieuwe meettechnieken kunnen onderzoekers nu nauwkeurig volgen hoe de zandstructuren veranderen tijdens stormsimulaties.
Sterke samenwerking
Het succes van de golfgoot is ook het resultaat van een hechte samenwerking. Zowel de marktconsultaties als de aanbestedingsprocedure vergden intensief overleg en duidelijke communicatie. Volgens Charlotte Cleen was dat een van de sterktes van het traject: “De communicatie met PIO was altijd open en correct. Dankzij de cofinanciering en de PIO-begeleiding zijn we een stap verder kunnen gaan dan we zonder PIO ooit hadden gekund.”
De oplevering van de golfgoot in 2024 markeert een mijlpaal voor de Vlaamse kustbescherming. Het project toont hoe innovatieve overheidsopdrachten kunnen leiden tot infrastructuur die zowel technisch vooruitstrevend als maatschappelijk relevant is. Charlotte Cleen besluit: “We kijken tevreden terug op het hele traject. Het resultaat is precies wat we nodig hadden om ons onderzoek naar een hoger niveau te tillen. Mede dankzij PIO zijn we klaar om Vlaanderen beter te beschermen tegen de kracht van de zee.”
Wat is het Programma Innovatieve Overheidsopdrachten (PIO)?
Het Programma Innovatieve Overheidsopdrachten (PIO) helpt de Vlaamse publieke sector om - via overheidsopdrachten - innovatieve oplossingen te laten ontwikkelen, testen en valideren door ondernemingen, kennisinstellingen en/of onderzoekscentra. Het gaat om oplossingen voor publieke noden die nog niet volledig kant-en-klaar of op grote schaal beschikbaar zijn in de markt.
Alle info, oproepen en events vind je op de PIO-website.
