Inventieve zebrapaden
Voor de eerste zebrapaden moeten we terug tot het Romeinse tijdperk. Ze bestonden toen uit verhoogde stapstenen die vooral een droge maar zeker ook een veilige oversteekplaats moesten garanderen. De eerste zebrapaden zoals we die nu kennen dateren van 1951. De opkomst en voorspelde groei van de auto gaf aanleiding tot beter en veiliger oversteken. Na een uitgebreid experiment werd toen een zebrapad geplaatst in de Engelse stad Slough.
Vlaams kader
Het Agentschap Wegen & Verkeer (AWV) bepaalt een klassiek zebrapad als volgt: een oversteekplaats voor voetgangers die standaard is afgebakend door witte banden, evenwijdig met de as van de rijbaan. De breedte van de stroken en hun tussenafstand is ongeveer 0,50 m. De lengte van de strepen is afgestemd op de toegelaten snelheid op de weg.
Aanpassingen
Sinds een aantal jaren staat AWV ook de aanleg van regenboogzebrapaden toe. Deze versterken en visualiseren het lgbtqi+beleid. De inkleuring gebeurt op een uniforme manier met telkens een afwisseling van witte en gekleurde banden. Gevleugelde zebrapaden, waarbij de witte strepen langer gemaakt zijn, stapstippen of doorlopende trottoirs zijn toegestane ingrepen om de verkeersveiligheid in specifieke situaties te verhogen.
Creativiteit in andere landen
Ook in andere landen heeft het zebrapad de laatste jaren verschillende vormen en kleuren aangenomen. Verkeersveiligheid blijft prioritair, maar ook esthetiek of symbolische betekenis worden mee geïntegreerd. Zelfs straatkunst of asfaltkunst wordt meer en meer ingezet om de verkeersveiligheid te verbeteren.
Zebrapaden 2.0
Ondertussen werd over de hele wereld geëxperimenteerd met nieuwe vormen van zebrapaden of bij uitbreiding gewoon veilige oversteekplaatsen. 3D-versies, exemplaren met licht en/of geluid, bewegende elementen, hologrammen, etc. Ze moeten allemaal de verkeersveiligheid verhogen, maar voegen ook andere functionaliteiten toe. De voorspelde opmars van de zelfrijdende auto is vaak een belangrijke beweegreden.
Straatkunst
Onder meer in Amerika werden creatieve oversteekplaatsen getest. De zebrapaden behouden de klassieke markeringen, waaraan zebrapadkunst wordt toegevoegd als een aanvullend esthetisch kenmerk. Contrasterende kleuren en duurzame reflecterende materialen werden gebruikt. De resultaten van de testen zijn positief: er waren geen botsingen of conflicten tussen voetgangers en bestuurders. De aanbevelingen houden in om waar mogelijk ook aanvullingen toe te voegen zoals (digitale) borden, stoeprandverlengingen en verlichting.
Slimme zebrapaden
Door het toevoegen van bijvoorbeeld slimme verlichting wordt een oversteekplaats voor voetgangers nog veiliger gemaakt. Via de integratie van slimme sensoren worden voetgangersgedetecteerd en wordt het zebrapad verlicht. Er wordt rekening gehouden met licht, mist of regen.
3D-markeringen
Weldoordachte straatmarkeringen kunnen de optische illusie van 3D wekken. De aandacht van de automobilist wordt daarom verscherpt, wat de verkeersveiligheid verbetert. Critici spreken over een tijdelijk effect omdat courante passanten er gewoon aan worden.
Digitale zebrapaden
Nog steeds 2D, maar nu volledig digitaal. De zebrapadmarkeringen lichten op en tegelijk worden elementen toegevoegd op de stoep en op de rijbaan via slimme tegels of projecties.
Pop-up elementen
In Quebec werden beweegbare zebrastrepen getest. Wanneer een voetganger wenst over te steken, komen de zebrastrepen in rechtstaande positie, wat de automobilisten verhindert verder te rijden.
Virtuele muur
Met behulp van laserprojectie worden hologramman van bijvoorbeeld overstekende voetgangers geprojecteerd. Deze zijn enkel zichtbaar voor het straatverkeer. Het idee blijkt voorlopig beperkt te blijven tot testruimtes en virtuale simulaties, maar de kans is reëel dat het op een dag op de openbare weg gebruikt wordt.
Veiligheid in smart cities
Mobiliteit en veiligheid zijn belangrijke stadsthema’s. Met de verwachtte opmars van bijvoorbeeld de zelfrijdende auto, moet die verkeersveiligheid toekomstgericht ook anders georganiseerd worden. De implementatie van technologieën biedt hier opportuniteiten, maar houdt evengoed gevaren in. Zo zijn de programma’s achter de zelfrijdende auto nog niet matuur genoeg zijn om alle verkeerssituaties goed in te schatten. Dit kan leiden tot hinder (bijvoorbeeld wanneer een auto blokkeert bij wegenwerken) of in het ergste geval tot ongelukken (bijvoorbeeld wanneer de auto personen niet herkent). Slimme zebrapaden dienen net om de veiligheid te verhogen en voegen elementen toe die tegemoet komen aan de noden van een gedigitaliseerde maatschappij. In Korea wordt dit al uitvoerig getest en zijn slimme zebrapaden al in gebruik.
Het zebrapad bevat ook hier een combinatie van verschillende elementen:
- Spots in de rijbaan om het zebrapad aan te geven
- Verlichting boven het zebrapad
- Toevoeging van extra verkeersborden om aan de automobilist aan te geven dat ze een zebrapad naderen
- Audiosignalen
Het meest innovatieve zijn wel de lichtstroken die in het voetpad werden geïntegreerd. Die lichten groen op wanneer je mag oversteken en zijn in het andere geval rood. Deze extra toevoeging maakt het voor voetgangers nog duidelijker wanneer ze veilig kunnen oversteken en speelt tegelijk handig in op de nieuwe maatschappelijke trend van het smartphonegebruik. Mensen kijken alsmaar meer naar hun telefoon, ook al wandelend. Doordat ze naar beneden kijken, zien ze de traditionele verkeerslichten minder. De verlichtingsstroken in het voetpad vormen in dat geval een nuttige aanvulling.
Wat met de toekomst?
Volgens professor Katleen Gabriëls, moraal- en techniekfilosofe, is de operationalisering van zelfrijdende wagens in België een complex gegeven. Hoe meer je de systemen kan trainen, hoe beter ze worden. Systemen dienen aan elkaar te worden gekoppeld maar er zijn nog veel drempels. De kans dat er iets misloopt langs de zijde van de data, gevaar op hacking of privacyvraagstukken bijvoorbeeld.
