Ugani verbetert de wereld met betaalbare protheses

Een oplossing voor meer dan 35 miljoen mensen

Florian Vallays, co-founder Ugani*: “Wist je dat ruim 40 miljoen mensen in ontwikkelingslanden nood hebben aan protheses? En dat heeft lang niet alleen met oorlog en mijnen te maken. Ook diabetes, ondervoeding en het onvoldoende verzorgen van wonden, zorgt vaak voor levensreddende amputaties. Als je weet dat momenteel slechts zo’n 10% daarvan over een prothese beschikken, dan weet je wat je te doen staat.”

Tweelingbroer Joren, eveneens co-founder,  vult aan: “Het niet kunnen beschikken over zo'n prothese heeft verregaande gevolgen: kinderen kunnen niet naar school en hypothekeren hun toekomst, volwassenen kunnen niet werken en hun familie niet onderhouden.”

Een eerste analyse maakte snel duidelijk dat 3D-printen de toekomst is voor protheses. Een interessante piste om ter plaatse de kost te drukken. Ze wilden software creëren die een 3D-scan van een amputatie omzet naar een 3D-geprinte prothese. Vervolgens klopten ze bij VLAIO aan met de vraag hoe best hun idee verder vorm te geven, wat resulteerde in een subsidie in de vorm van een ontwikkelingsproject. 

Cruciale matchmaking

Een prothese bestaat uit verschillende onderdelen. Onderaan zit een kunstvoet, gevolgd door een connector, een scheenbuis, nog een connector, en dan de koker, die de verbinding vormt met het restledemaat.  Joren: “Omdat die koker cruciaal is voor het confort van de patient namen we die als eerste onder handen. Gebruikmakend van 3D-technologie scant het Ugani team de ledematen van patiënten en vertaalt die met de juiste software naar een 3D-printbaar model op maat van elke patiënt. Op die manier zakken zowel de prijs als de levertijd van de koker.”

VLAIO bedrijfsadviseur Kristine Debruyne luisterde aandachtig naar hun verhaal en bracht Joren en Florian vervolgens in contact met Flanders Make en VUB BruBotics Lab, het multidisciplinaire onderzoekscentrum dat mensvriendelijke toepassingen op het gebied van robotica ontwikkelt. Kristine Debruyne: “Zowel professor Bram Vanderborght als Flanders’ Make hebben dat snel, enthousiast en uitermate professioneel omarmd. Binnen de kortste keer zaten we rond de tafel met een team dat heel diverse expertise aanbracht: naast robotica en ervaring rond de fitting van prothese met de stomp, zelfs ook uitgebreide kennis van de Afrikaanse markt en het netwerk van kennisinstellingen daar. . Een heel vruchtbare meeting was dat: meteen lag er een actieplan op tafel om verder mee aan de slag te kunnen.”

“Ndọtị”*, een prothese voor 10 en 20 euro

Voor de scheenbuis met zijn connectoren aan beide zijden kwam de kennis en ervaring van Flanders Make en meer specifiek het Brubotics Lab van de VUB goed van pas. Die onmisbare onderdelen variëren in prijs van tientallen tot honderden euro's. In een Innovation Boosting project van Flanders Make werden meerdere ontwerpiteraties aan uitgebreide tests onderworpen. Sterkte, eenvoud en prijs waren daarbij de belangrijkste criteria. Ugani protheses moeten immers lang meegaan zonder dat er onderhoud nodig is, moeten goedkoop verkrijgbaar en eenvoudig lokaal te produceren zijn.

Cristobal, hoofdingenieur Ugani: “Dat is wat ze met een geleerde term frugal innovation noemen: zuinige of spaarzame innovatie gaat over  ballast overboord gooien en eenvoud. Werken in een omgeving met een laag inkomen dwingt je om werkelijk alles te bevragen: het ontwerp, de engineering, operaties, processen, logistiek, … Als je een probleem door een spaarzame bril bekijkt, kan de oplossing minder ingewikkeld zijn dan je denkt.”

Met state-of-the-art testapparatuur van Flanders Make onderwierp Ugani de onderdelen van de prothese aan allerlei spanningen om er zeker van te zijn dat ze stand zouden houden. Parallel testte een team de voorstellen in Benin: konden de onderdelen lokaal geproduceerd worden en waren de eindgebruikers tevreden met de resultaten? Zo zag ‘Ndọtị’ het levenslicht. Een prothese scheenbeen met connectoren die overal geproduceerd kan worden, met standaardmaterialen die overal beschikbaar zijn. Het vereist slechts minimaal en eenvoudig laswerk, maar voldoet toch aan alle vereisten qua sterkte. Het biedt dezelfde mate van verstelbaarheid en comfort als bestaande alternatieven. Maar het belangrijkste is dat de uiteindelijke prijs van Ndọtị tussen de 10 en 20 euro ligt. Een sociale innovatie op het snijpunt van duurzaamheid, betaalbaarheid en eenvoud.

Het is dan ook niet zomaar dat Ugani tot Radicale Vernieuwer gelauwerd werd door Sociale Innovatiefabriek. Hun volledig digitale proces in combinatie met de lokale productie helpt niet enkel de patiënten, maar ook de lokale gemeenschap. De oplossing bespaart op transportkosten en creëert samen met lokale partners werk.
Florian: “En last but not least is ons sociale businessmodel enorm schaalbaar. Momenteel zijn we actief in Benin en Ghana. We breiden nu verder uit naar DR Congo, Kenia en andere landen in West- en Oost-Afrika. En wellicht kunnen onze goedkopere protheses ook in Europa hun nut bewijzen.”

* Zowel Ugani als Ndoti (met 2 puntjes onder de o en de i) beteken "extensie". Het eerste in het Swahili, het tweede in het Igbo, een andere Afrikaanse taal.