Slimme sensoren meten omgevingsgeluid in Vlaanderen
Hoe ervaren Vlamingen het geluid in hun leefomgeving, en hoe verhoudt die beleving zich tot wat er écht gemeten wordt? Voor het PIO-project Omgevingsgeluid meten in Vlaanderen testten Universiteit Gent, Scivil en het Departement Omgeving een nieuw type meetnet van slimme sensoren. Het doel: omgevingsgeluid meten én de hinder die mensen daarbij ervaren beter begrijpen. De resultaten tonen dat Vlaanderen dankzij innovatieve technologie en citizen science op weg is naar een slimmer en goedkoper meetnet voor geluid.
Geluid meten én beleven
We leven allemaal in een omgeving vol geluid — van verkeer tot spelende kinderen of vogels. Maar niet iedereen ervaart dat geluid op dezelfde manier. Om beter te begrijpen hoe geluidsblootstelling en geluidshinder samenhangen, ontwikkelden onderzoekers een Proof of Concept dat beide meet. Zo kan beleid beter inspelen op de echte impact van geluid op ons welzijn.
Met deze aanpak combineren we objectieve metingen met de beleving van burgers. Dat is cruciaal om beleid rond geluid en gezondheid beter te onderbouwen.
Compacte meetopstelling aan de gevel
De onderzoekers ontwikkelden een eenvoudige, maar krachtige geluidssensor die aan de gevel van een woning kan worden bevestigd. De sensor registreert acht keer per seconde het volledige geluidsspectrum met hoge kwaliteit – zonder geluidsopnames of spraakherkenning. De data worden doorgestuurd naar het IoT-platform van de Vlaamse overheid, waar deelnemers via een real-time dashboard hun eigen metingen kunnen volgen en vragen beantwoorden over hun geluidservaring.
Burgers als meetpartners
Het project testte een vernieuwende gedistribueerde citizen science-aanpak. In plaats van alle sensoren centraal uit te lenen, werden ze doorgegeven tussen burgers via lokale partners zoals scholen, verenigingen of gemeenten. Deze werkwijze bleek een succes:
- Lokale actoren konden de meettoestellen gericht inzetten binnen hun netwerk.
- De centrale organisatie werd aanzienlijk ontlast.
- Scholen bleken ideale partners dankzij hun vaste structuur, educatieve meerwaarde en lokale verankering.
Door samen te werken met scholen konden we jongeren actief betrekken bij wetenschappelijk onderzoek én geluid meten in hun eigen buurt.
Waardevolle inzichten voor opschaling
Dit project leverde concrete inzichten op voor een bredere uitrol binnen het PIO-project Omgevingsgeluid:
- Kostenbesparing: Door sensoren flexibel in te zetten via lokale beheerders, daalt de kost per meting.
- Gebruikservaring: Heldere communicatie, toegankelijke visualisaties en technische ondersteuning zijn cruciaal om burgers betrokken te houden.
- Schaalbaarheid: Hoewel nog niet volledig aangetoond, toont de aanpak potentieel voor opschaling, mits duidelijke rolverdeling en voldoende ondersteuning.
Naar een Vlaams meetnet voor geluid
De resultaten tonen aan dat een grootschalig, burgergedragen meetnet voor omgevingsgeluid technisch haalbaar is. Een volgende stap is de ontwikkeling van een gebruiksvriendelijke beheertoepassing voor alle betrokken partijen en een modulair educatief pakket dat aansluit bij leerdoelen van scholen.
Op langere termijn kunnen deze meetcampagnes en voorspellende modellen bijdragen aan gebiedsdekkende informatie over geluid in Vlaanderen. Zo ondersteunt het project beleidsmaatregelen die onze leefkwaliteit en gezondheid verbeteren.
Over dit project
Dit project was een samenwerking tussen het WAVES-onderzoek van Universiteit Gent, het Vlaamse kenniscentrum Citizen Science Scivil en het Vlaams Planbureau voor Omgeving.
Het volledige rapport is beschikbaar in het FRIS-portaal.
Wat is het Programma Innovatieve Overheidsopdrachten (PIO)?
Het Programma Innovatieve Overheidsopdrachten (PIO) helpt de Vlaamse publieke sector om - via overheidsopdrachten - innovatieve oplossingen te laten ontwikkelen, testen en valideren door ondernemingen, kennisinstellingen en/of onderzoekscentra. Het gaat om oplossingen voor publieke noden die nog niet volledig kant-en-klaar of op grote schaal beschikbaar zijn in de markt.
Alle info, oproepen en events vind je op de PIO-website.