PIO-project Energiebesparing door slimme gebouwautomatisering : het eindrapport

Waarom dit project?

Het energieverbruik en de CO₂-uitstoot van een gebouw worden enerzijds bepaald door de bouwtechnische specificaties van het gebouw en anderzijds door de acties van de gebruikers van het gebouw. Sommige bouwtechnische aspecten kunnen met geringe en/of snel terugverdiende investeringen worden geoptimaliseerd. Doorgedreven renovaties zijn echter duur en hebben lange terugverdientijden.

Daarom wil het Vlaams Energiebedrijf met dit project onderzoeken hoeveel energie bespaard kan worden door de verschillende utilities (verlichting, verwarming, ventilatie, koeling) van het gebouw automatisch af te stemmen op de feitelijke noden van de gebruikers. Zo willen ze het verbruik maximaal elimineren wanneer er geen gebruikers zijn. Wanneer er wel gebruikers zijn willen ze het verbruik optimaliseren met behoud van comfort en gebruikerservaring.

Het voortraject

In samenwerking met het Programma Innovatieve Overheidsopdrachten (PIO) en Addestino liep van februari tot november 2025 het voortraject. De ambitie was :

• Inzicht krijgen op de gebruikersnoden van een GBS die de bestaande infrastructuur samenbrengt om het energieverbruik aan te sturen en te monitoren in verschillende types publieke gebouwen.
• Begrijpen wat de bereidheid en technische mogelijkheden van de markt zijn om te voorzien in de functionele en technische vereisten die volgen uit punt 1.
• Definiëren van de scope en de doelstellingen van de pilootprojecten, waar geselecteerde marktspelers hun oplossing kunnen implementeren.
• Opleveren van een verslag en advies voor een publieke aanbesteding voor een leverancier en installateur van een GBS.

Belangrijkste inzichten uit het rapport:

• Slimme gebouwautomatisering is technisch haalbaar en het merendeel van de gewenste functionaliteiten worden gedekt door bestaande GBS-oplossingen.
• De technische risico’s zijn over het algemeen laag, behalve bij het hergebruik van bestaande installaties zonder uniforme standaarden.
• De grootste innovatie ligt in de integratie van bestaande systemen, wat vraagt om flexibele en open oplossingen.
• Volledig flexibele en open oplossingen bestaan vandaag nog niet. Bestaande systemen bieden wel gedeeltelijke openheid via standaarden en API’s, maar echte interoperabiliteit ontbreekt nog. Er werd tijdens de marktconsultatie ook geen bestaande oplossing gevonden.
• De markt is stabiel, met een duidelijke opsplitsing tussen:
  • Bedrijven met focus op data-analyse, modellering en optimalisatie (software)
  • Bedrijven met expertise in fysieke integratie en aansturing van installaties (hardware/integratoren)

Volgende stap?

Dit eindrapport vormt de basis voor een aanbestedingstraject.