Interview: Waarom VLAIO en Vrouwennet inzetten op vrouwelijk ondernemerschap

Waarom ondersteunen Vrouwennet en VLAIO vrouwelijke ondernemers? 

André Meyers (projectadviseur ondernemerschap bij VLAIO): Uit onderzoek van de OESO uit 2024 blijkt dat slechts 37% van de Vlaamse ondernemers vrouw is. Vrouwen zetten nog steeds minder de stap naar ondernemen dan mannen.

Claire Selis (directeur Vrouwennet): In dat cijfer zitten ook veel zelfstandigen in bijberoep en vrije beroepen. We hebben een inhaalbeweging nodig en zijn dankbaar dat we hier met steun van VLAIO onze schouders onder kunnen zetten. Het aantal vrouwelijke ondernemers stijgt elk jaar een beetje, en jonge vrouwen krijgen steeds vaker de ondernemersmicrobe te pakken. Cijfers van Statbel uit 2022 tonen dat 41% van de zelfstandige ondernemers onder de 30 vrouwen zijn. 

André: Vanuit VLAIO steunen we via de overheidsopdracht ‘Ondernemerschap en innovatieversnelling’ 13 partners die ondernemers begeleiden op vier cruciale vlakken: advies voor starters, begeleiding van ondernemers op kantelpunten, begeleiding van start-ups en scale-ups en productiviteitsgroei via digitalisering en duurzaamheid. De visienota voor deze overheidsopdracht stelt uitdrukkelijk dat we aandacht moeten besteden aan vrouwelijk ondernemerschap. Binnen die vier domeinen zitten dan ook initiatieven die focussen op vrouwelijk ondernemerschap. Zo zit Vrouwennet met de WOMED award bij begeleiding van ondernemers op kantelpunten, in onderaanneming van Unizo. Bij de begeleiding van start-ups en scale-ups zit het Thrive leadership traject for women van Growth Collective, een samenwerking tussen NOA, Start it@KBC en imec.start.

Hoe komt het dat vrouwen minder vaak een eigen bedrijf starten? 

Claire: Het eerlijke antwoord is dat we dit niet precies weten. Er is nog te weinig diepgaand onderzoek gedaan naar de structurele oorzaken. Wat we wél weten, is dat vrouwen nog steeds een onevenredig groot deel van de zorgtaken op zich nemen. Uit cijfers blijkt dat huishoudelijke en familiale verantwoordelijkheden nog steeds grotendeels op de schouders van vrouwen rusten. Dit speelt vooral een rol bij de zogenaamde ‘sandwichgeneratie’, vrouwen tussen 40 en 60 jaar die zowel voor hun kinderen als voor hun ouder wordende ouders zorgen. Ironisch genoeg is dit ook de levensfase waarin ze doorgaans meer zelfvertrouwen en financiële slagkracht hebben om te ondernemen, maar hun beschikbare tijd en mentale ruimte worden sterk beperkt. Daarnaast tonen verschillende studies aan dat vrouwen gemiddeld minder risico’s nemen dan mannen. Dit heeft niet per se te maken met minder ambitie, maar met de noodzaak om stabiliteit te garanderen. Als je meerdere verantwoordelijkheden draagt, dan is het logisch dat je voorzichtiger bent bij financiële of professionele risico’s. De uitdaging is om structurele drempels in kaart te brengen en weg te werken. Meer onderzoek en gerichte beleidsmaatregelen zijn daarbij essentieel. 

André: Uit een studie van ECOOM uit 2022 blijkt dat vrouwen vaker last hebben van het imposter syndroom en hun ondernemerschapscompetenties lager inschatten. Ze zouden ook vaker faalangst hebben en minder vaak lid zijn van een ondernemersnetwerk dan mannen. In die zin is Vrouwennet heel belangrijk. Volgens onderzoek van de EIB uit 2020 zou ook de drempel naar financiering voor vrouwelijke ondernemers hoger zijn. Maar we pleiten voor nog meer en recentere data.

Claire: Er is nog steeds een aanzienlijke genderkloof in de toegang tot financiële middelen. We weten dat vrouwen minder vaak overgaan tot externe financiering, gemiddeld kleinere kredietbedragen vragen en ontvangen en vaker en langer met eigen middelen ondernemen waardoor ze ook langer kleiner blijven. Financiële geletterdheid is een pijler waar we in de toekomst sterker op willen inzetten. Ondernemen in Vlaanderen is heel interessant. Er zijn veel steunmaatregelen, maar de weg ernaartoe is soms nog een wildgroei. Vrouwennet wil een wegwijzer zijn, met VLAIO als vlagschip.

Welke concrete acties nemen VLAIO en Vrouwennet om vrouwelijke ondernemers te ondersteunen? 

André: We organiseren samen met Vrouwennet en Unizo de WOMED award en De Belofte. Dit zijn de prijzen voor de vrouwelijke ondernemer van het jaar en de vrouwelijke belofte van het jaar. Verder ondersteunen we ook het initiatief Fempreneurs van Vrouwennet. Fempreneurs biedt bootcamps, digitale workshops, inspiratiesessies, en een mentortraject waarin meer ervaren vrouwelijke ondernemers startende ondernemers begeleiden. Aan de eerste editie van Fempreneurs namen 600 unieke vrouwelijke ondernemers deel, aan de tweede 750. Fempreneurs schenkt bijzondere aandacht aan thema’s die verband houden met de transitie naar een slim en duurzaam Vlaanderen, ook STEM en bijvoorbeeld AI vormen een rode draad doorheen het traject. 

Claire: Fempreneurs is ontstaan vanuit de 3 V’s van Vrouwennet: verbinden, versterken en vertolken. Fempreneurs focust op vrouwelijke ondernemers versterken. Een jaar lang koppelen we twee mentees met minder ervaring aan een doorwinterde mentor. We ondersteunen ze doorheen het jaar met online sessies rond bijvoorbeeld AI of netwerken. Wat deze sessies zo waardevol maakt, is de combinatie van individuele begeleiding en collectieve groei. Deelnemers krijgen gerichte ondersteuning op maat en kunnen tegelijkertijd in een veilige en stimulerende omgeving hun netwerk uitbouwen. Dit creëert een dynamiek die veel verder gaat dan traditionele netwerkevents: de energie is hoog, de interacties diepgaand en de impact blijvend. De tevredenheidsscores van deze trajecten liggen dan ook altijd hoog. Ondernemers stappen buiten met nieuwe inzichten, concrete handvaten én een sterker netwerk. Klaar om de volgende stap in hun ondernemersreis te zetten.

André: Ons groot VLAIO-aanbod is natuurlijk ook toegankelijk voor vrouwelijke ondernemers. Via onze website vinden ze informatie over begeleiding, advies, subsidies en financiering en kunnen ze aan de slag met tools zoals het startkompas, het financieringskompas en de expertisedatabank en subsidiedatabank. 

Claire: Vrouwennet organiseert verder ook inspiratiecafés gericht naar starters en pré-starters die nog zoekende zijn in hun traject. Ze komen er in contact met gelijkgestemden die in dezelfde fase zitten. We geven een podium aan rolmodellen die al wat verder staan in hun carrière en daardoor goeie tips hebben. De inspiratiecafés hebben vaak een concreet thema: hoe genereer ik meer leads, hoe integreer ik AI, hoe maak ik meer impact… Naast de projectwerking zijn we ook een socio-culturele vereniging met 16 000 leden in Vlaanderen, een grote community van ondernemende vrouwen. Onze merken zijn Markant, Best Pittig en Artemis. Door ons groot netwerk en onze grote achterban kunnen we heel wat synergieën creëren.

Wat maakt de WOMED Award en de Belofte een belangrijke erkenning? Welke impact heeft het op de winnaressen?

Claire: De awards vieren vrouwelijk ondernemerschap, ze zijn de kroon op het werk. Kandidaten doorlopen een voortraject met een pitch voor een tienkoppige jury. De finalistes krijgen mediatraining, een bedrijfsvideo en een fotoshoot. De winnaressen ontvangen niet alleen een award en prijzen, maar krijgen ook een jaar lang extra zichtbaarheid en kansen om hun verhaal te pitchen op diverse podia. Dat deze erkenning deuren opent, bewijst Charlotte Therssen, de winnaar van "de Belofte" vorig jaar. Dankzij de award sloot ze een groot contract af met een nationale retailer, breidde ze haar netwerk uit en vergroot ze haar sociale impact door een mogelijke samenwerking met de VN. De exposure en begeleiding geven vrouwelijke ondernemers de boost die ze nodig hebben om op te schalen en hun impact te vergroten. We zien het aantal kandidaturen elk jaar stijgen. 

André: De winnaressen vervullen een jaar lang een ambassadeursfunctie voor andere vrouwen. Ze worden hier ook op geselecteerd. Het is belangrijk dat ze voldoende ‘leading lady’ zijn binnen hun bedrijf. Ze moeten de dagdagelijkse leiding over hun bedrijf hebben en de strategie en langetermijnvisie bepalen. Heel belangrijk is ook dat hun verhaal en de erkenning die ze krijgen via de WOMED Award andere vrouwen kan aanmoedigen om ook de stap naar ondernemerschap te zetten. Succesverhalen kunnen hen overtuigen.

Welke meerwaarde brengen vrouwelijke ondernemers in de bredere economie?

André: Uit onderzoek van het World Economic Forum in 2024 blijkt dat vrouwen zorgen voor jobcreatie met focus op een goede work-life balance en werkbaar werk. Ze gaan ook minder snel failliet.  

Claire: Vrouwen starten ook veel meer met ondernemen vanuit een maatschappelijke betrokkenheid. Ze zien een probleem in de maatschappij en willen daar een oplossing voor bedenken. Ze hebben een meer holistische kijk op ondernemen: niet alleen het economische telt, maar ook maatschappelijke waarde creëren. Dat is een belangrijke meerwaarde. 

André: Ik was ongelooflijk aangenaam verrast tijden de laatste jurering van de WOMED Award. In heel wat kandidaturen van de geselecteerden waren duidelijk linken met de thema’s waar VLAIO op inzet en die een meerwaarde bieden binnen de bredere economie. Ook bij de finalistes zie je dit terugkomen: Vanessa Vankerckhoven maakt met Idevax state-of-the-art technologie en zit in de fase van opschaling en internationalisering. Karin De Bie van Alinco is ondernemer in hart en nieren, ze runt een familiebedrijf waar overname op de middellange termijn aan de orde is. En Jessica Kellner richt zich met Bits of Love op impactvolle technologie waar de mens centraal staat. Veel vrouwelijke ondernemers zijn actief in sectoren of werken rond thema’s die een meerwaarde hebben in de ruimere economie. Een van de jureringscriteria bij de WOMED award is trouwens de maatschappelijke inzet en betrokkenheid van de kandidates. Niet alleen de bedrijfseconomische impact, maar ook de ruimere impact.

Welke eigenschappen zien jullie vaak bij succesvolle vrouwelijke ondernemers?

Claire: Ondernemers die zeer succesvol zijn, beseffen dat ze niet alles weten en laten zich adviseren en ondersteunen. Daarnaast is netwerken ook belangrijk. Als je gericht inzet op netwerken, is de weg naar succes korter. 

André: Ik zie vooral veel passie als ze komen pitchen voor de WOMED award en de Belofte. Het zijn vrouwen die opportuniteiten zien en langetermijnvisie, ambitie en doorzettingsvermogen hebben. Je hoort soms welke tegenslagen ze gehad én overwonnen hebben.  

Claire: Klopt, tijdens inspiratiecafés horen we vaak dat succes voor een stuk 'failing forward' is. Rolmodellen opvoeren is daarom heel belangrijk, iemand waarin je je kan herkennen. Als ondernemer moet je heel veerkrachtig zijn, ondernemen is met ups en downs. Het is een proces en het is belangrijk om het vol te houden. 

André: Ik zie soms ook serieel ondernemerschap terugkomen. Sommigen hebben al één of twee ondernemingen gehad en kunnen vertrouwen op eerdere ondernemerservaring.

Welke tips hebben jullie voor vrouwen die twijfelen om de stap naar ondernemerschap te zetten?

Claire: Laat je goed omringen, zet in op netwerken, en leer je financieringsmogelijkheden kennen. VLAIO heeft heel wat steunmaatregelen, dat maakt de eerste stap zetten veel laagdrempeliger. Geloof in jezelf, maar durf je business plan ook regelmatig in vraag stellen: is jouw idee haalbaar en zit de markt erop te wachten? 

André: Ondernemers vergeten soms dat ook de overheid een goede partner is. Ons Contact Center staat steeds klaar om vragen te beantwoorden, onze bedrijfsadviseurs bieden begeleiding op maat rond diverse topics en we werken met heel wat partners samen die ondernemers kunnen helpen. Op onze website vind je ze in de expertisedatabank. We hebben sinds kort ook een VLAIO app die ondernemers altijd up-to-date houdt over interessant nieuws en waar ze ook rechtstreeks hun vraag aan onze chatbot kunnen stellen. 

Claire: Vergeet ook je buikgevoel niet. Vrouwen zijn over het algemeen wat sterker geconnecteerd met hun intuïtie. Dat is een kracht die we hebben, laten we die ook gebruiken.