Bedrijvigheid stapelen en schuiven in Den Haag en Rotterdam
Hoe pakken Den Haag en Rotterdam in Nederland de uitdagingen rond ruimte om te ondernemen aan? Het beleid van beide gemeenten wil dat inwoners in hun buurt werk vinden. Dus zoekt men naar goede manieren om de ruimtevragen van bedrijven te blijven beantwoorden. Zo zet Den Haag de eerste stappen om industrie te stapelen, waardoor ruimte efficiënter benut wordt. In Rotterdam wil de lokale overheid schuiven met de ruimte zodat bedrijvigheid opnieuw meer verweven zit tussen de andere activiteiten van de stad. Enkele Vlaamse steden en gemeenten gingen het zelf ervaren tijdens een studiebezoek van de VVSG, gesteund door VLAIO.
Gestapelde bedrijfsruimten
De groei van de stad heeft in Den Haag de laatste jaren veel aandacht gevraagd voor het bouwen van woningen. Een meer evenwichtige groei vraagt echter om ruimte voor wonen én werken. Het college van burgemeester en wethouders legde daarom op 23 april 2024 het Programma Bedrijfshuisvesting vast. Den Haag wil nu ook meer gaan sturen op ruimte voor werk. Economische functies krijgen meer belang bij ruimtelijke afwegingen.
Door schaarste aan grond wordt er ook meer ruimte in de hoogte gezocht. The New Farm, oorspronkelijk gebouwd voor Philips, biedt ondertussen plek voor Haagse maakbedrijven in meerdere lagen. Een fabriekje op de begane grond produceert hoogwaardig viltmateriaal van afgedankte bedrijfskleding. Een horecazaak in de serre op het dak met prachtig zicht op de stad is een unieke locatie voor events. En tussendoor vind je op de andere verdiepingen productieruimtes, kantoren en meer.
Een textielbedrijf op de derde verdieping? Een brouwerij op het zesde? Veel ondernemers zouden het niet meteen zien zitten. Maar in The New Farm is het realiteit. Succesfactoren zijn de bouwkundige flexibiliteit, goederenliften, maatwerk in de milieuzonering, langdurend betrokken creatieve partners en een zeer betaalbare huurprijs.
Waar ooit het rauwe rafelrandje van Den Haag was, verandert het voormalige bedrijventerrein de Binckhorst de komende jaren in een plek waar wonen, werken en ontspannen samenkomen. Vele familiebedrijven in reparatie, bouw en logistiek blijven er hun plaats vinden. Ook de plannen van De Titaan, een verzamelgebouw voor vernieuwende en creatieve bedrijven, passen daar mooi in.
Een schuifpuzzel tegen scheefwerken
Rotterdam kent een relatief grote praktisch geschoolde beroepsbevolking. Het zijn Rotterdammers met vaardigheden die helpen bij het uitvinden, maken, vervoeren en repareren van dingen. Deze groep is essentieel om zowel basisproducten te leveren, maar ook om nieuwe technische (hulp)middelen te installeren. Rotterdam wil deze inwoners ook in de toekomst aan het werk houden. Het college van burgemeester en wethouders stelde daarom een target bedrijfsruimte in. Op 1 januari 2026 moet de voorraad bedrijfsruimte op hetzelfde peil zijn als begin 2022. Bedrijven moeten dus blijven hun plek vinden in de stad.
Op de schaarse plekken zitten vaak ondernemingen die niet per se zijn aangewezen op de kwaliteiten van het bedrijventerrein en die ook de cluster op het bedrijventerrein niet versterken. Dat fenomeen, ‘scheefwerken’ gedoopt door de gemeente, wil de gemeente met haar actieplan bedrijfsruimte wegwerken. Het in evenwicht brengen van de markt door ‘scheefwerkers’ meer in het stedelijk gebied te laten vestigen om zodoende ruimte te creëren op de monofunctionele bedrijventerreinen blijkt een complexe schuifpuzzel.
Visie is key. Denk minstens 25 jaar vooruit, ook als stad of gemeente.
Ook de circulaire economie zal zijn plek vinden in de stad. BlueCity toont dat die ruimte misschien ook in onverwachte omgevingen te vinden is. De circulaire pioniers van BlueCity vonden er namelijk hun plaats in een leegstaand subtropisch zwembad.
De haven van Rotterdam strekt zich steeds verder van de stad weg. Het oude havengebied Merwe-Vierhavens transformeert stilaan tot een nieuw woon- en werkgebied. Bedrijfsverzamelgebouwen zoals De Kroon en het Keilepand voorzien er kantoren, loodsen, ateliers, enz. waar makers, denkers en doeners hun activiteiten kunnen ontplooien.
In het woonwerkmilieu van de toekomst in het Merwe-Vierhavegebied (M4H) te Rotterdam zal innovatieve maakindustrie hand in hand gaan met cultuur, horeca, sport en onderwijs.
Studiebezoek op 20 en 21 juni
Onder leiding van de VVSG bezocht een groep ambtenaren Den Haag en Rotterdam op 20 en 21 juni 2024. In die groep zaten verweefcoaches, diensthoofden economie en ruimtelijke planners uit tien Vlaamse steden en gemeenten en een intercommunale. Zij konden ter plaatse het beleid, de plannen en de acties van deze twee Nederlandse gemeenten ervaren. En gingen er ook in dialoog met de verantwoordelijken voor de ruimtelijke economie in de respectievelijke lokale overheid.
Samen voor sterk ondernemen
Meer en sterker ondernemerschap in innovatieve steden en gemeenten: daar gaan we voor! De VVSG en VLAIO bundelen de krachten in het project Overlegtafels Economie & Smart Cities. Je leest er meer over op www.vlaio.be/lokalebesturen. #sterkondernemen.