Als gemeente burgers stimuleren een positieve bijdrage te leveren, hoe begin je er aan?

Opzet van het project

Mensen stimuleren om een positieve bijdrage te leveren aan de maatschappij? Hoe begin je daar als lokaal bestuur aan?

In de eerste plaats moeten spontane acties verwelkomd en gewaardeerd worden. Wanneer een persoon - zonder enig duwtje in de rug - zwerfvuil ruimt, zich duurzaam verplaatst of zijn zieke buur helpt, dan kan dit alleen maar toegejuicht worden. “Wij moeten daar niets voor in ruil krijgen”, is een frequent gehoord statement maar desalniettemin wordt het wel geapprecieerd indien men voor dit spontaan gedrag in één of andere vorm een pluim op de hoed krijgt.

Soms kan een duwtje in de rug wel helpen; soms om opgestart te geraken, soms om het vol te houden. Wanneer je als lokaal bestuur bewoners, schoolgaande jeugd, werknemers binnen je gemeente of bezoekers wil aanzetten om gedrag met een bepaalde maatschappelijke meerwaarde te stellen, kan een kleine beloning hierbij wel helpen. Dit kan bijvoorbeeld door de inzet van digitale munten die in de lokale economie besteed kunnen worden. In het verleden zagen we echter dat dergelijke initiatieven sterk versnipperd werden aangepakt waardoor ze ook niet duurzaam verankerd geraakten.

De oplossing die Geel en IOK onderzoeken

Met een opschaalbaar incentiveringsplatform wil stad Geel, in samenwerking met de streekintercommunale IOK, werk maken van een centraal platform waarop dergelijke stimulansen samenkomen. Ze zetten hierbij in op een digitale toepassing waarin gebruikers digitale (lokale of regionale) munten beheren, bij handelaars uitgeven en/of aan lokale projecten/goede doelen schenken. Burgers verzamelen de digitale munten via geconnecteerde toepassingen die een bepaald gedrag stimuleren (duurzaam verplaatsen, gebruik maken van deelmobiliteit, lokale economie steunen via cadeaubonnen, enz.).

Tips & tricks

Het City of Things-project (VLAIO oproep 2021) is nu over halfweg en ze geven graag al een aantal geleerde lessen mee. Bij aanvang al goed nadenken over onderstaande elementen kan heel wat kopzorgen achteraf voorkomen. Bovendien zal een implementatie waarschijnlijk pas een duurzaam succes zijn wanneer quasi voldaan is aan de optelsom van deze elementen:

• Bepaal wat je wil stimuleren. Analyseer je meerjarenplanning op elementen waarbij kleine frequente stimulansen kunnen aanzetten tot het stellen van een bepaald gedrag. Bekijk welke toepassingen al bestaan of opgezet kunnen worden om dit gedrag te registreren en om te zetten in een digitale munt die beheerd kan worden via een digitale portemonnee-toepassing.
• Hou het simpel voor de handelaar. Voor handelaars is het vooral belangrijk dat zij zo min mogelijk verschillende systemen naast elkaar moeten gebruiken en dat er voldoende geld in de economieën van digitale munten circuleert. Eén centrale digitale toepassing waarmee de handelaar vlot betalingen kan ontvangen tracht hierop het antwoord te bieden. Door de beloningen voor verschillende stimulansen te laten doorstromen naar éénzelfde systeem, creëert dit ook volume waardoor het voor de handelaar interessant wordt om deel te nemen.
• Maak het aantrekkelijk voor de gebruiker. Op een laagdrempelige manier digitale munten verzamelen en ze vlot in een zo ruim mogelijk aanbod van handelszaken spenderen, zijn de belangrijkste aandachtspunten voor de gebruiker. Laat je als bestuur niet afremmen door de minder digitale vaardige burger maar voorzie wel de nodige ondersteuning om hen maximaal mee te nemen.
• Zorg voor duurzame financiering. Voorbije projecten stierven na enkele jaren een stille dood wegens gebrek aan een continue financiering. Voorzie zelf in de nodige basisfinanciering maar betrek hierbij - met de nodige spelregels - ook private bedrijven om stimulansen mee te ondersteunen gelet op hun zoektocht naar maatschappelijk verantwoord ondernemen.
• Denk aan perceptie. Communiceer open en transparant over de (eventuele) selectiecriteria voor handelaars en sponsors en de zichtbaarheid dat je hiervoor in ruil geeft. Hetzelfde geldt bij de selectie van lokale doelen of projecten waaraan digitale munten geschonken worden of waarvoor vervallen munten gevaloriseerd worden.
• Werk samen. Zoek in de regio naar lokale besturen die dezelfde stimulansen willen aanbieden en werk samen bij de opzet, implementatie en communicatie. Mits goede onderlinge afspraken kan een regionale munt ook een interessant instrument zijn aangezien de burger die munten bij meer handelaars in een groter geografisch gebied kan spenderen.
• Voorzie voldoende capaciteit. Het opzetten van stimulansen, het enthousiasmeren van handelaars om deel te nemen, het zoeken van financiering (intern en bij private bedrijven), het opzetten van begeleidende maatregelen om digitaal minder vaardige burgers mee te nemen in je verhaal,… vraagt de nodige personeelsinzet om er een succes van te maken. Hou hier dus rekening mee.

Tussentijdse resultaten

Stad Geel en IOK hebben de tussentijdse resultaten in een mooi rapport gegoten. Daarin kan je de meer uitgebreide documentatie terugvinden van het reeds doorlopen traject.

Neem gerust contact op via stijn.claes@iok.be voor vragen of opmerkingen omtrent het project.