Eenheid in verscheidenheid

Ook de Europese Commissie zet haar schouders onder ‘digital health’ innovaties. Wat is de visie? Welke trends en tendenzen zien we in de zorgsector. Wat is het EU perspectief? En wat betekent dat voor ondernemers? 
 

Van ICT naar e-, over m- naar digital health

Rond informatiedeling en communicatie met patiënten zijn in Europa al eerste, voorzichtige stappen gezet. In lijn met opkomende trends als e-banking, e-commerce en e-shopping kreeg ook het begrip ‘e-Health ’ invulling. Intussen zien we dat concept verder evolueren richting het ruimere ‘Digital Health’. In het verlengde van de smartphone golf zie je vanaf 2011 de opkomst van de wearables; de fitbits, stappentellers en smart watches. Die combinatie van (draadloze) wearables met een specifieke gezondheidsapp op je mobiele telefoon waren de eerste toepassingen van wat geleidelijk aan mobile of mHealth is gaan heten. Met de opkomst van die wearables en de miniaturisatie van de hardware (kleine, wegwerpbare test toestellen) kon je dan zelf makkelijker metingen uitvoeren (glucose, hartslag, ademhaling, ….). De software op je smartphone kan de resultaten uitlezen en er feedback aan koppelen.

Intussen zijn we van informatie en communicatie applicaties geëvolueerd naar toepassingen voor coaching en revalidatie. Mysugar-app en het Europese project Selfback zijn daar succesvolle voorbeelden van. Maar ook de Move-up app illustreert dat perfect: Net voor en na een orthopedische ingreep gebruik je als patiënt die app. om je optimaal op de ingreep voor te bereiden en de revalidatie nadien in goede banen te leiden. Applicaties gaan nu richting beslissingsondersteuning van de zorgverlener, het diagnosticeren en het voorstellen van een behandeling.

Europa en de data economie

Voor hun technologische toepassingen baseren ondernemers zich nu vaak op de data van één ziekenhuis of van een beperkt aantal artsen met wie ze nauw samenwerken. En dat terwijl er dagelijks gigantisch veel data gegenereerd en opgeslagen worden. Hoe kijkt Europa daarnaar?

Europa neemt een middenpositie in. In de Verenigde Staten behoren de data de facto aan ‘Big Tech’ toe, de Apples, Amazons en Googles van deze wereld. En je stelt vast dat die ook onderzoeken hoe ze in de zorg meerwaarde kunnen creëren. Aan de andere zijde van het spectrum hebben we China waar de staat het monopolie en de controle behoudt. Daartussenin vinden we Europa met een gezondheidszorg die volgens het solidariteitsprincipe georganiseerd is. Een goed maar complex model. Daarenboven is gezondheidszorg een bevoegdheid die elk land voor zichzelf organiseert. De gezondheidszorg in Finland, Portugal of België zit helemaal anders in elkaar. Dat maakt het niet eenvoudig voor een ondernemer om zijn oplossing op te schalen.

Toch zet Europa stappen vooruit. Op het vlak van data starten programma's op om onze autonomie terug in handen te nemen. Als wij nu zaken ‘in the cloud’ bewaren, gebeurt dat op servers van Amazon of Microsoft. Die data economie willen we graag in Europa verankeren. Dat gaat o.a. gepaard met heldere richtlijnen rond ethiek: wie is eigenaar van die data, wat mag daarmee wel en niet gebeuren? Daarrond moet dringend een maatschappelijk debat opgestart worden.

Dataruimtes en de 4 dimensies van contact tracing

Tegelijkertijd, is het creëren van (medische) evidentie op basis van data één van de bottlenecks om apps op te schalen.  Om het met een beeld te schetsen: ondernemers ontwikkelen nieuwe motoren, maar ze hebben ook benzine nodig om die motor te doen draaien: in dit geval betrouwbare data die het gemaakte algoritme voeden. Ook daar trekt Europa aan de kar. Het wil per sector - dus ook voor health - zogenaamde “data spaces’ opzetten. Denk daarbij aan een vorm van ‘data donatie’. Als burger ben je eigenaar van je data en kan je beslissen wat daarmee wel en niet kan. Ben je een bepaald onderzoek genegen, vertrouw je een bepaalde organisatie, dan kan je je medische data daaraan schenken. Europa wil een governance model uitwerken dat een faire en transparante toegang tot data biedt. Zodat ook kleinere spelers toegang krijgen tot data zonder dat ze daarvoor individueel bij ziekenhuizen moeten aankloppen.

Kom uit je bubbel

AAL illustreert wat we hierboven vertelden. Het is een Europees onderzoeks- en innovatieprogramma dat bekijkt hoe je technologie kan inzetten om mensen langer actief en gezond te houden zowel in de thuisomgeving als op het werk.. De programma’s die deze organisatie opzet zijn voor kmo’s toegankelijker dan de grotere Europese projecten. Wil je bv. als Vlaamse ondernemer andere Europese markten ontdekken, dan kan je via zo'n programma met enkele buitenlandse zorginstellingen partneren en zo de markt verkennen en je product erop afstemmen.

Daarbij wordt zowel  naar het business als naar het zorgaspect van de ingediende projecten gekeken. Je moet m.a.w. zowel een business partner als een zorgverstrekker in je consortium hebben. De boodschap aan de technologische kmo’s is helder: kom uit je bubbel en betrek van bij het begin zorgactoren in je innovatietraject:  bij de ontwikkeling van je idee, bij het design, … kmo’s die dat niet doen komen vaak voor heel onaangename verrassingen te staan wanneer ze met hun oplossing op de werkvloer komen. Als je moet kiezen tussen tijdrovend en kostelijk back-to-the-drawing board en succesvolle co-creatie, is de keuze vlug gemaakt. En het werkt ook in de omgekeerde richting: vaak zorgt nieuwe technologie ervoor dat je bepaalde zorgprocessen moet herdenken. Vaak boek je de grootste winst door op basis van de technologische oplossing de zorg op een heel nieuwe manier in te richten. Bij dergelijke innovaties hou je dus beter meteen rekening met het organisatorische en de multidisciplinaire dimensie. Je kan maar beter alle stakeholders bij je idee betrekken. Het maakt de zorgsector tegelijkertijd complex en boeiend: enkel de ecosysteemaanpak werkt hier.

Denk na over business model en marktsegment

Nog een laatste gouden tip voor de technologisch innovatieve kmo: opteer je onderbouwd en bewust voor de lange, moeilijke en onzekere weg van de terugbetaling? Of kijk je ook naar valabele alternatieven voor je oplossing? Kies je marktsegment juist, wees je ervan bewust dat ook – zoals vele wellness apps - de reguliere consumentenmarkt een optie kan zijn. Terwijl je zo al inkomsten genereert, wordt de terugbetalingsroute je plan B.