Wat is crowdfunding?

Crowdfunding is een alternatieve vorm van financiering waarbij onder andere (startende) ondernemers, die moeilijk toegang krijgen tot traditionele financieringskanalen, een eerste deel van hun financiering online bij het grote publiek kunnen inzamelen om vervolgens eventueel aan te kloppen bij andere financiers zoals banken of business angels.

Het principe van crowdfunding verloopt als volgt: een internetplatform biedt online een overzicht van (bedrijfs)projecten die op zoek zijn naar financiering. Dit zijn de crowdfundingprojecten. Vindt een project tijdens een vooropgestelde tijdsperiode weerklank, dan krijgt het een aantal ‘believers’ achter zich. Deze believers zullen (kleine) geldsommen investeren in het project. Indien een vooropgesteld bedrag binnen de deadline wordt opgehaald, dan is het crowdfundingproject geslaagd en wordt het geld door het crowdfundingplatform aan de ondernemer overgemaakt.

Verschillende types

Afhankelijk van de opbrengstobjectieven van de investeerder kunnen we verschillende types van crowdfunding onderscheiden:

Niet-financiële crowdfunding

• Donatie en sponsoring: Bij crowdfunding via giften is de investeerder bereid zijn geld te schenken, ter ondersteuning van een project dat hem aanspreekt zonder hiervoor een rendement te verwachten. De motivatie voor dit type crowdfunding is voornamelijk vanuit maatschappelijk oogpunt. Voorbeelden zijn het financieren van een artistiek project of liefdadigheidsprojecten.
• Reward-based (met beloning) en voorverkoop: Zowel crowdfunding met beloning of reward-based cowdfunding, als crowdfunding via voorverkoop is een variant op het donatiemodel. De investeerder is nog steeds bereid zijn geld te schenken, maar in ruil voor deze donatie zal de donateur een niet-financiële beloning krijgen. Deze beloningen zijn vaak symbolisch waardoor de motivatie meer een combinatie is van intrinsieke en sociale motivatie met de wil voor een beloning. Voorbeelden van beloningen zijn een gesigneerde cd of een concertticket.

Financiële crowdfunding

• Schuldfinanciering via leningen: Bij crowdfunding via leningen of crowdlending is de investeerder bereid zijn geld te lenen in ruil voor een belofte tot terugbetaling, mogelijk inclusief een vooraf overeengekomen interest. De motivatie is een combinatie van intrinsieke, sociale en financiële motivatie. Bijvoorbeeld een sociale organisatie die geld zoekt voor de financiering van een school in een derdewereldland en daartoe een laagrentende lening uitgeeft.
• Participatie via aandelen: Bij crowdfunding via aandelen of equity crowdfunding zijn de investeerders bereid in een onderneming te investeren zonder belofte tot terugbetaling. In ruil hiervoor krijgen ze een bepaald deel van de aandelen. Hierdoor kunnen ze recht krijgen op dividenden en na een bepaalde termijn kan er mogelijk een meerwaarde worden gegenereerd op de aandelen. Investeerders zijn in dit geval echter ook blootgesteld aan het ondernemingsrisico en kunnen bijgevolg ook delen in de verliezen van de onderneming. De motivatie voor deze crowdfunding variant is eerder financieel, maar ook sociale aspecten kunnen een rol spelen. Bij dit type kunnen investeerders rechtstreeks investeren in een onderneming op een crowdfundingplatform maar ook onrechtstreeks via een special purpose vehicle/ financieringsvehikel (zie verder).

De financieringsvoorwaarden die gelden voor elk type van crowdfunding worden door de initiatiefnemer toegelicht op het crowdfundingplatform.

Verschillende stappen in het crowdfundingproces

Globaal genomen kunnen er vier stappen worden onderscheiden in het crowdfundingproces:

Reglementair kader voor Crowdfunding

Credit & equity crowdfundingplatformen moeten een vergunning hebben

Op 7 oktober 2020 heeft de Europese wetgever de ‘Crowdfundingverordening (Verordening 2020/1503)’ aangenomen. Deze nieuwe Crowdfundingverordening harmoniseert crowdfunding op Europees niveau. Zij vervangt ook de Belgische crowdfundingwet die een wettelijk kader invoerde voor crowdfundingplatformen die financiële crowdfunding aanbieden. De wetten van 23 februari 2022 en van 9 maart 2022 bevatten een aantal Belgische uitvoeringsmaatregelen bij deze Verordening.

In deze Verordening spreekt men van een crowdfundingdienstverlener. Dit is een rechtspersoon die crowdfundingdiensten verleent: het matchen van bedrijfsfinancieringsbelangstellingen van beleggers en projecteigenaren. Het gaat om de volgende activiteiten:

• het faciliteren van het verstrekken van leningen;
• het plaatsen van effecten, uitgegeven door projecteigenaren ((zonder plaatsingsgarantie) en de ontvangst en doorgifte van orders van cliënten in verband daarmee)

Een crowdfundingdplatform is een openbaar toegankelijk online-informatiesysteem dat door een crowdfundingdienstverlener wordt geëxploiteerd of beheerd.

De Crowdfundingverordening vereist een vergunningsplicht voor crowdfundingdienstverleners die zich in België vestigen. Deze vergunning moet aangevraagd worden bij de FSMA (de Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten).
Ook de bestaande platformen (onder de vorige wetgeving vergund als alternatieve-financieringsplatform) en de gereglementeerde ondernemingen (kredietinstellingen en beleggingsondernemingen die ook een activiteit als alternatieve-financieringsplatform uitoefenen) moesten zich in regel stellen met de nieuwe crowdfundingwetgeving. Zij dienden uiterlijk op 10 november 2023 een nieuwe vergunning te hebben als crowdfundingdienstverlener.

In de praktijk gaat het dus nog steeds over dezelfde crowdfundingplatformen die moeten worden vergund:

Deze crowdfundingdienstverleners moeten een aantal regels naleven. Zo moeten ze onder meer nagaan of de beleggers voldoende kennis en ervaring hebben om te beleggen in de aangeboden beleggingsinstrumenten. Als dat niet het geval is, moeten ze hen waarschuwen. De FSMA houdt toezicht op de naleving van deze regels.

Waar vind je alle informatie over de vergunning?

Alle informatie in verband met het aanvragen van een vergunning is terug te vinden op de website van de FSMA (Professionelen>Thema's>Crowdfunding).

De vergunde dienstverleners onder de Crowdfundverordening kan je raadplegen op de website van de FSMA op de volgende twee lijsten:

• Crowdfundingdienstverleners met vergunning in België (onder de Verordening (EU) 2020/1503)
• Crowdfundingdienstverleners met vergunning in een andere lidstaat (onder de Verordening (EU) 2020/1503), die het voornemen hebben meegedeeld om in België crowdfundingdiensten te verlenen.

Wanneer is er een prospectus of informatienota nodig?

Wanneer je geld wenst op te halen bij het publiek dan vereist de prospectuswetgeving dat je in bepaalde gevallen een prospectus of informatienota opstelt. Deze documenten hebben tot doel om de belegger/investeerder te informeren over alle nodige voorwaarden en risico’s. Ook bij het ophalen van geld via financiële crowdfunding (via leningen of aandelenkapitaal), moet je in bepaalde gevallen deze documenten opstellen:

• Indien maximaal € 500.000 wordt opgehaald (over een periode van 12 maanden) en het bedrag per investeerder niet meer bedraagt dan € 5.000 dan moet er geen prospectus of informatienota worden opgemaakt.
• Indien maximaal € 5.000.000 wordt opgehaald (over een periode van 12 maanden) en het bedrag per investeerder meer dan € 5.000 bedraagt dan moet er wel een informatienota worden opgesteld.
• Indien het opgehaalde bedrag hoger is dan € 5.000.000 is er wel een prospectus vereist.
• Indien het gaat over publieke aanbiedingen aan minder dan 150 personen dan is er eveneens geen informatienota of prospectus nodig. Dit betekent ook dat wie gebruik maakt van een website of sociale media om de aanbieding bekend te maken, niet van deze vrijstelling kan genieten.

Daarnaast gelden er ook bepaalde reclameregels die moeten worden nageleefd bij deze 4 opsommingen. Meer informatie hierover op FSMA >Vragen en antwoorden (FAQ)> D.4.

Bij niet-financiële crowdfunding (donaties, sponsoring of beloningen/reward-based) is er geen beperking qua opgehaalde middelen en evenmin moet er een prospectus of informatienota opgemaakt worden. De individuele investeerders kunnen ongelimiteerde bedragen doneren.

Hoe en waar je deze documenten moet neerleggen bij de FSMA kan je vinden op FSMA >Vragen en antwoorden (FAQ)> D.1.

Meer informatie over deze wetgeving kan je terugvinden op FSMA >Vragen en antwoorden (FAQ):

• Wat moet er in een prospectus staan
• Welke informatie wordt er opgenomen in de informatienota

Crowdfunding op je eigen website

Wil je een crowdfunding campagne opstarten op je eigen website, voor jouw projecten, dan mogen alle vormen van crowdfunding.
Ga je voor financiële crowdfunding (leningen of aandelen) dan gelden er wel bepaalde beperkingen opgelegd door de prospectuswetgeving. Je bent dan immers een aanbieder van een beleggingsproduct.

Je hebt geen informatie of prospectus verplichting indien het opgehaalde bedrag maximaal € 500.000 bedraagt over een periode van 12 maanden, en het bedrag per investeerder wordt beperkt tot maximum € 5.000. Wel moet je bij elke communicatie of reclamevoering over het ophalen van dit bedrag deze drempels vermelden.

Gaat het om hogere bedragen of ben je van plan om geld op te halen bij minimum 150 particulieren raadpleeg dan de regels in de rubriek 'Wanneer prospectus of informatienota nodig'.

Ga je als bedrijf geld ophalen via de website van een ander bedrijf (dat kan een bedrijf zijn dat dit alleen doet voor jouw campagne of voor meerdere campagnes) dan is er sprake van crowdfunding via een crowdfundingplatform. Doe je dit onder de vorm van financiële crowdfunding, dan moet dat bedrijf/platform een vergunning hebben van de FSMA. De regels hierover worden uitgelegd in de rubriek ‘Reglementair kader voor Crowdfunding’.

Wat is een financieringsvehikel?

Bij financiële crowdfunding kunnen investeerders rechtstreeks investeren in een onderneming op een crowdfundingplatform maar ook soms onrechtstreeks via een special purpose vehicle (financieringsvehikel). Dit financieringsvehikel vormt de schakel tussen investeerders/beleggers en de onderneming, om te vermijden dat de onderneming die een beroep doet op crowdfunding geconfronteerd zouden worden met het beheren van een versnipperde aandeelhoudersstructuur. In dit geval belegt de investeerder/belegger in een financieringsvehikel, dat de ontvangen sommen gebruikt voor het verwerven van aandelen van de startende vennootschap.

Een voorbeeld van een platform dat werkt met zo een vehikel is Spreds.

Crowdfundingplatformen actief in Vlaanderen

Er zijn heel wat crowdfundingplatformen actief in Vlaanderen. Zowel platformen waarbij de focus gericht is op projecten van ondernemingen als projecten van verenigingen en particulieren. Hier vind je een overzicht.

Ook interessant

velekleintjes.be: op de website Cultuur van de Vlaamse overheid kan je de Toolbox 'Vele kleintjes' terugvinden met handige tips en tricks om binnen Vlaanderen aan het crowdfunden te slaan.

www.fsma.be: voor informatie over de wettelijke verplichtingen raadpleeg je best de website van de autoriteit FSMA.

Crowdfunding Canvas: Deze tool van Flanders DC helpt je om de cruciale ingrediënten van een succesvolle crowdfundingcampagne in kaart te brengen. Het canvas bestaat uit 8 elementen. Het is geen statisch document, wel een tool waarmee je op een creatieve en kritische manier de blauwdruk van je crowdfundingcampagne kunt maken en continu bijschaven.

Meer informatie?

Meer informatie over crowdfunding initiatieven kan je tevens terugvinden in de rubriek Overzcht Crowdfundingplatformen. Van de platformen die inzetten op financiële crowdfunding kan je ook meer info terugvinden in onze databank met het aanbod van risicokapitaalverstrekkers in Vlaanderen.