Tot op het bot

Motivatie

Het verhaal van Jan Spaas vertrekt vanuit een diepgewortelde motivatie. “Als tiener deed ik regelmatig aan jumpingwedstrijden. Ik had vijf paarden, waarvan ik telkens maar met twee paarden de wedstrijden kon rijden. De andere paarden hadden steeds last van artrose of peesletsels. Veelvoorkomende blessures in de paardensport. En toch bestonden er geen efficiënte behandelingsmethoden. Ik had zo een enorm verlangen om dit aan te pakken dat ik op een bepaalde dag besloot: ik word dierenarts”. En zo geschiedde. In 2010 studeerde Jan af als dierenarts. Maar er was in al die tijd nog steeds geen doeltreffende behandeling gevonden voor pees- en kraakbeenletsels. Daarom wijdde Jan zijn masterproef aan stamceltherapie. Naar deze - volgens Jan - veelbelovende therapie was nog niet veel onderzoek gedaan, maar daar kon wel eens de oplossing voor het probleem liggen.

Ter plaatse, rust.

We zijn 2012 en Jan is vastbesloten om van stamceltherapie zijn levenswerk te maken. Samen met zijn vrouw Sarah Broeckx en een aantal andere dierenartsen stampt hij GST (Global Stem Cell Technology) uit de grond.

Maar waarom precies stamceltherapie? Om te kunnen begrijpen wat de mogelijkheden van deze behandeling zijn, moeten we eerst schetsen wat voor slim beestje een stamcel is. Jan: “Stamcellen zijn in feite oercellen die nog kunnen uitgroeien tot bloedcellen, orgaancellen, huidcellen, etc. Eenmaal ze in contact komen met een bepaald weefsel, nemen ze een specifiek celtype aan. Maar als dat weefsel ontstoken is, dan zullen de stamcellen zich ontpoppen tot slechte cellen en de ontsteking in sommige gevallen zelfs verergeren.”

Gelukkig heeft GST hier iets op gevonden. Door de beestjes op voorhand te ‘temmen’ kan je wel een genezingsproces bevorderen. Jan legt uit: “Wij nemen stamcellen af en boetseren ze in onze laboratoria tot ze het juiste celtype beginnen aan te nemen. Dat heet predifferentiëren. Als we zien dat een bepaalde populatie cellen de juiste kant opgaat – bijvoorbeeld beginnende peescellen vormen – dan kunnen we ze inspuiten bij paarden met peesletsels. Daar gaan ze op zoek naar het ontstoken weefsel en herstellen ze de schade door zich te transformeren in gezonde cellen of door lokale cellen het werk voor hen te laten doen.”

Niet alleen het predifferentiëren is een kunst. Ook het isoleren van stamcellen vergt een hoge dosis expertise en geduld. Jan: “In de standaardprocedure worden stamcellen uit beenmerg of vet gehaald. Het nadeel hiervan is dat er veel andere celtypes met afstotingseiwitten meekomen. Het is dus moeilijker om een zuivere populatie stamcellen te verkrijgen. GST haalt de stamcellen uit bloed. Daardoor heb je geen afstotingseiwitten. Alleen moet je veel geduld hebben, want slechts één op één miljoen witte bloedcellen is een stamcel. Dat is een beetje zoeken naar een naald in een hooiberg. En het lukt dan ook niet iedere keer.”

Duwtje(s) in de rug

Jan is een geduldig type. En vooral: een jonge, enthousiaste ondernemer die gelooft in het potentieel van zijn behandelingsmethode. Hij is overigens niet de enige die er zo over denkt. Griet Nuytinck, CEO van het medisch laboratorium Anacura, sprak een aantal jaar geleden met Jan en begreep meteen dat er meer dan een paardenliefhebber in deze man schuilging. In 2014 investeerde Anacura in GST en bood de dierenartsen kantoorruimte en -belangrijker nog- clean rooms, bovenop de erg waardevolle kennis en expertise rond geneesmiddelenontwikkeling.

Naast Anacura kan GST ook rekenen op de hulp van de bedrijfsadviseurs van het Agentschap Innoveren & Ondernemen (VLAIO). Jan: “In 2016 kwamen we voor het eerst in contact met VLAIO. Een collega van Anacura had ons aangeraden om eens langs te gaan bij het Innovatiecentrum (nu Team Bedrijfstrajecten) om eens te praten over onze plannen. Aangezien we een product ontwikkeld hadden dat zijn doeltreffendheid op paarden had bewezen, droomden we al luidop van een soortgelijke behandeling voor honden. De hondenmarkt is namelijk nog veel groter dan de paardenmarkt, als je weet dat er in België 70 000 paarden rondlopen met artrose en maar liefst 325 000 honden. Om ons stamcelproduct toepasbaar te maken op honden, moesten we echter nog meer onderzoek verrichten. Dat onderzoek kunnen we nu uitvoeren dankzij ons lopend onderzoeksproject bij VLAIO.”

Je product uitbreiden naar een ander doelpubliek, een geliefd huisdier dan nog wel, getuigt van een goed inzicht in de markt. Maar die markt is groter dan België alleen. Ook dat is Jan niet ontgaan. De cijfers spreken voor zich: 1,4 miljoen paarden in Europa zouden gebaat zijn bij een stamcelbehandeling. Redenen (of aantallen) genoeg om je product op de Europese markt te lanceren. Alleen gaat dat niet vanzelf in de medische wereld. Daar snelde Team Bedrijfstrajecten opnieuw ter hulp. Jan: “Kris Honraet bedrijfsadviseur) gaf ons een heel duidelijk overzicht van wat ze voor ons kon betekenen: een goede, realistische kijk op mogelijke subsidiekanalen, een heel uitgebreid netwerk van experten en vooral een persoonlijke begeleiding die we erg op prijs stellen. Kris wist van onze uitbreidingsplannen en zag dat we in aanmerking kwamen voor een groeisubsidie. Dankzij die subsidie konden we strategische kennis inwinnen over de Europese vermarkting van ons product. Het Europese geneesmiddelagentschap buigt zich momenteel over ons dossier.”

Global Stem Cell Technology. De naam zegt het al. GST is misschien een klein bedrijfje, zijn impact is dat niet. Dankzij stamceltherapie zal ieder paard in Europa - eindelijk - behandeld kunnen worden voor zijn pijnlijke sportblessures. Toch een hele prestatie voor een 8-koppig team.

GST kreeg naast een onderzoeksproject, ook steun van VLAIO via een Baekeland mandaat, een ontwikkelingsproject en een kmo-groeisubsidie.