Waarom energie- en klimaattransitie?
CO2-uitstoot vernietigt kostbare ecosystemen
Het wereldwijde klimaat verandert. Voor het overgrote deel ligt de negatieve impact van menselijke activiteiten aan de basis hiervan. Vooral de CO2-uitstoot gerelateerd aan transport, landbouw, het delven en bewerken van materialen en de opwekking van energie verstoort de ecosystemen waarvan we afhankelijk zijn. Bovendien wordt het meer en meer duidelijk dat onze afhankelijkheid van fossiele, buitenlandse energiedragers niet de meest ideale weg is naar een stabiele economie of de laagste energieprijzen. Een energie- en klimaattransitie dringt zich op voor een gezonde, lokaal verankerde economie.
Crisisbestendig dankzij duurzame energie
Door energieverbruik en -productie te verduurzamen, bv via windmolens of een vermindering van de energieconsumptie, worden bedrijven minder afhankelijk van de invoer van energie of fossiele brandstoffen uit het buitenland. De kosten van deze invoer kunnen (sterk) fluctueren en tijdens crisissen is dit des te meer voelbaar. Deze onzekerheid brengt nog eens extra kosten met zich mee. Een verduurzaming van energieproductie en -consumptie is gelijk aan meer zekerheid!
Klimaatneutrale processen
De productie van heel wat basisproducten, zoals staal, chemicaliën en cement hebben inherent in hun productieproces een uitstoot van nevenproducten als gevolg. Jaarlijks gaat het om miljoenen tonnen CO2 of andere moleculen met soms een nog negatievere impact op het milieu. Deze industriële processen zullen onvermijdelijk een grondige transformatie moeten ondergaan om onze klimaatdoelstellingen te halen. Een voorbeeld is de productie van staal op basis van groene waterstof, waarvan in Vlaanderen binnenkort een realisatie komt. Een ander voorbeeld is chemische recyclage: daarvan worden in Vlaanderen op korte termijn pilots op semi-industriële schaal voorbereid.
De voordelen van duurzame energie en klimaatneutrale processen
Duurzaam omgaan met energie heeft meerdere voordelen:
- Door je bedrijfsprocessen onder de loep te nemen, te optimaliseren of zelfs te hervormen kan je snel heel wat energie en dus kosten besparen. De goedkoopste energie is diegene die je niet verbruikt.
- Duurzame energie kan bovendien lokaal geproduceerd worden. Dit laat je toe meer controle te hebben over je relatie met leveranciers, en bevoorradingszekerheid te hebben. Je kan zelfs overwegen om (deels) je eigen energie op te wekken.
- Je draagt last but not least ook bij aan het verminderen van onze negatieve klimaatimpact. Minder energieverbruik en een shift naar groene energieproductie helpt ons om de globale CO2-uitstoot naar beneden te krijgen. Dit is essentieel om een halt toe te roepen aan de effecten van klimaatverandering, zoals overstromingen, droogte en bosbranden.
Industriële processen zullen op termijn klimaatarm of klimaatneutraal uitgebaat moeten worden om het klimaat te beheersen, maar ook omdat de prijs voor de uitstoot hoog kan oplopen en omdat kredietverleners meer en meer de voorkeur geven aan duurzame investeringen.
Je leest hieronder verder over het beleidskader en de steunmaatregelen voor niet energie-intensieve bedrijven. (-> meer informatie en steunmaatregelen voor energie-intensieve bedrijven)
Vlaams beleidskader
De Vlaamse Regering gaat de energie- en klimaattransitie aan met haar Vlaams Energie- en Klimaatplan 2021-2030. In het plan zijn meer dan 300 maatregelen opgenomen waarvan de uitvoering is toegewezen aan verschillende entiteiten en waarover jaarlijks wordt gerapporteerd. VLAIO is een belangrijke partner in de uitrol van verschillende maatregelen.
Vlaanderen heeft de ambitie om de broeikasgasemissies in de niet-ETS sectoren tegen 2030 met 40% te reduceren ten opzichte van 2005.
Wat kan mijn bedrijf doen?
Als je met je bedrijf stappen wil zetten in de energietransitie, zijn er verschillende mogelijkheden. Ten eerste zijn er maatregelen om energie efficiëntie te verhogen, zoals isoleren. De overheid ondersteunt dit oa. via Energiebeleidsovereenkomsten (EBO’s). Daarover lees je meer bij het onderdeel Financiële Steun.
Verder zijn er maatregelen om energiedragers te vergroenen. Een voorbeeld is om als bedrijf over te schakelen van aardgas (een fossiele energiedrager) naar groene elektriciteit of restwarmte. Vaak wordt hier een (forse) uitstootvermindering mee gerealiseerd. Er zijn tal van beschikbare technologieën om dit te realiseren, waarrond een sluitende business case (inclusief subsidiesteun) kan gebouwd worden. Bij stijgende en/of volatiele prijzen van fossiele brandstoffen verdienen deze investeringen zichzelf des te sneller terug. Lees meer over steunmaatregelen bij het onderdeel Financiële Steun.
Maatregelen die rechtstreeks inwerken op een beperking van de uitstoot behoren eveneens tot de mogelijkheden. Op dit moment zijn deze echter over het algemeen slechts rendabel voor de grote uitstoters en energieverbruikers, omdat dit de kosten van uitstootrechten verlaagt. Bovendien vergen deze maatregelen schaalvoordelen die momenteel enkel voor de grotere producenten haalbaar zijn.
Energiebeleidsovereenkomst (EBO)
Energiebeleidsovereenkomsten zijn er op gericht dat zoveel mogelijk industriële verbruikers van energie zich ertoe verbinden alle investeringen op gebied van energie-efficiëntie die een bepaald economisch rendement hebben, uit te voeren. De toegetreden ondernemingen dragen daarmee bij aan de realisatie van de Vlaamse energie-efficiëntiedoelstellingen.
Een EBO is een contract met de Vlaamse overheid waarin je als bedrijf kan toetreden en waar concrete engagementen aan vasthangen. Een bedrijf dat toetreedt tot een EBO laat een onafhankelijke audit naar de energie-efficiëntie van zijn bedrijfsprocessen toe en verklaart zich akkoord alle vastgestelde economisch rendabele investeringen in energie-efficiëntie uit te voeren. In ruil hiervoor voorziet de EBO een aantal voordelen zoals de toezegging dat het bedrijf tijdens de contractduur van de EBO geen nieuwe belastingen met betrekking tot CO2-uitstoot opgelegd zal krijgen.
In 2023 wordt de groep bedrijven die kan toetreden tot een EBO verruimd.