hand met smartphone tegen oranje achtergrond

Intellectuele eigendom

Welkom in de wondere wereld van merken, modellen, octrooien en auteursrecht

Laatste update: 15/02/2024

Elk jaar vieren we op 26 april "World Intellectual Property Day". Daarmee wordt niet enkel het belang van intellectuele eigendom (IE, of in het Engels Intellectual Property, afgekort IP) gepromoot, maar wordt tegelijkertijd ook de kracht van innovatie en creativiteit in de kijker gezet. Maar wat zijn dat precies, intellectuele eigendomsrechten? En waarom zijn ze voor jou als ondernemer zo belangrijk? En vervolgens, hoe claim je ze? Hoe pak je het aan? En bij wie kan je waarvoor terecht? Op al deze vragen geven we je in dit dossier een antwoord.

 

Luister eerst even mee

In deze podcast over intellectuele eigendom heeft adviseur intellectuele eigendom Jarn Baele (VLAIO) juriste Tineke van Hoey (Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom - BOIP) te gast. Waar moet jij als ondernemer aan denken i.v.m. de bescherming van jouw intellectuele eigendom? Hoe begin je eraan? Waar vind je de juiste informatie en gratis advies?

 

Lubach versus Rumag

Maar laten we beginnen met een recent voorbeeld dat uitgebreid de media haalde: “Lubach versus Rumag”, een verhaal over intellectuele eigendom in vier fases: creativiteit, diefstal, ontmaskering en verwerking.

Fase 1: creativiteit. Stel je voor dat je op een onbewaakt moment uiterst creatief uit de hoek komt en dat je jouw ingeving op Twitter en/of Facebook met de wereld deelt. Zoiets als: “Mijn vrienden nodigden me uit voor een kampeerweekend. Ik begon alvast met een to-do-lijstje: 1. Nieuwe vrienden.” Toegegeven, behoorlijk grappig. En dat het gesmaakt wordt, meet je af aan de likes en shares die je krijgt. Een boost voor je ego.

Fase 2: de diefstal. Maar wat nu als je drie jaar later ontdekt dat jouw grappige uitlating plots op t-shirts prijkt. Dat mensen dus met jouw inventieve grapje op hun borst rondlopen. En dat er m.a.w. een bedrijf is dat jouw citaat vertaald en gekopieerd heeft, ze op een t-shirt print en er geld mee verdient? Wat dan? Voel je je bestolen?

Fase 3: de ontmaskering. In Nederland is er een uiterst winstgevende onderneming die dat doet. En er is ook een populair satirisch tv-programma “Zondag met Lubach” dat die praktijk naar buiten brengt en op grappige wijze aanklaagt. Het hek is van de dam.

Fase 4: de verwerking. Het bewuste programma is door heel veel mensen bekeken en brengt wel wat teweeg: de CEO van het bedrijf in kwestie wordt door de Raad van Bestuur aan de kant geschoven en er worden wel wat lessen rond intellectuele eigendom getrokken naar aanleiding van deze zaak.

auteurstrollen
Niet alles is toegestaan, beste auteurstrollen

Auteursrechttrollen, is hun einde nabij?

Gebruik jij ook foto’s om je website en/of nieuwsbrief te illustreren? En ben je je er van bewust dat op bijna alle foto’s op het internet auteursrecht geldt? Het is niet omdat de foto’s makkelijk online te verkrijgen zijn (bv. via een Google afbeeldingen zoekopdracht), dat je het recht hebt deze foto over te nemen en te gebruiken. Logisch eigenlijk want fotografen, kunstenaars, artiesten,… hebben recht op een vergoeding voor hun werk. Wanneer je zo’n foto gebruikt, kan het dus zomaar gebeuren dat je gecontacteerd wordt door organisaties die auteursrechten beheren in de naam van de auteur of van een persagentschap. 

In november 2021 deed de Gentse ondernemingsrechtbank een uitspraak waarbij zo’n organisatie op de vingers getikt werd m.b.t. haar manier van werken. Wij onderzochten wat dat te betekenen heeft.

1. Wat is auteursrecht? 

Wanneer een origineel en tastbaar werk gemaakt wordt, verwerft de maker ervan automatisch auteursrecht. Het is m.a.w. een recht waarvoor geen registratie of vermelding van auteursrecht nodig is. Louter ideeën kunnen niet auteursrechtelijk beschermd worden. Het moet om een werk gaan dat je bijvoorbeeld kan zien en/of horen. Een werk is origineel wanneer het de persoonlijke stempel van de maker draagt, wanneer zij/hij creatieve keuzes gemaakt heeft. 

De meeste foto’s voldoen aan deze voorwaarden waardoor ze auteursrechtelijk beschermd zijn. Veelal gaat dat ook op voor film, muziek, grafische ontwerpen, software, beeldende kunstwerken, bouwwerken,... Dit recht loopt tot 70 jaar na de dood van de auteur. Auteursrechtelijke bescherming geeft de maker/auteur het exclusieve recht om zijn/haar creaties openbaar te maken, te verveelvoudigen en te communiceren aan het publiek. Daarnaast kan zij/hij zelf bepalen onder welke voorwaarden anderen zijn/haar creaties mogen gebruiken.

2. Hoe weet ik of er auteursrecht rust op een foto? 

Zonder toestemming van de maker kan je een auteursrechtelijk beschermd werk dus niet gebruiken. Auteursrechten vereisen echter geen registratie, wat ertoe leidt dat er geen databank/overzicht bestaat van alle auteursrechtelijke werken. Bovendien zijn de voorwaarden om eraan te voldoen zo ruim dat heel veel werken onder dat auteursrecht vallen. Ga er als gebruiker dus maar best van uit dat je heel snel een inbreuk op het auteursrecht pleegt, wanneer je een foto zomaar plukt van op het internet. Gelukkig zijn er heel wat websites die rechtenvrij materiaal aanbieden. Een handig overzicht vind je hier.

Omdat het zeer moeilijk is om als auteur na te gaan of jouw rechten niet geschonden worden, sluiten veel auteurs zich aan bij collectieve beheersvennootschappen of onafhankelijke beheersentiteiten die hun rechten beheren. 

3. Welke beheersentiteiten zijn er? 

Iedereen heeft allicht al van SABAM of SOFAM gehoord. Dat zijn collectieve beheersorganisaties die zonder winstoogmerk optreden en eigendom zijn van de staat of onder zeggenschap staan van hun leden. Daarnaast heb je ook onafhankelijke beheersentiteiten zoals Permission Machine (na het arrest van de Gentse ondernemingsrechtbank van naam veranderd naar Visual Rights Group), PicRights, Copytrack en Getty Images. Dat zijn organisaties met winstoogmerk. Hun hoofddoel bestaat erin om auteursrechten of naburige rechten te beheren voor rekening en in het belang van meerdere rechthebbenden, maar niet onder het zeggenschap van deze rechthebbenden staan. 

Vaak speuren deze onafhankelijke beheersentiteiten met behulp van zoeksoftware het internet af naar inbreuken op auteursrechten. Wanneer een inbreuk ontdekt is, wordt de inbreukmaker gecontacteerd en worden eenzijdig opgelegde tarieven aangeboden om deze inbreuk te remediëren. 

In principe is het opsporen en opkomen tegen inbreuken ter bescherming van de auteurs geoorloofd. Het probleem is echter dat de communicatie niet altijd correct is opgesteld, ze soms onder druk hoge bedragen vorderen, met rechtszaken dreigen en/of geen of onvoldoende bewijs aanleveren,… Desondanks is het mogelijk dat deze onafhankelijke beheersentiteiten terecht opkomen tegen een inbreuk. Maar wanneer het zogenaamde auteursrechttrollen betreft, rijzen er echter wel problemen. En in het arrest van de Gentse Ondernemingsrechtbank gaat het nu net daarover.

4. Wat is een auteursrechttrol? 

Volgens de Gentse ondernemingsrechtbank voldoet Permission Machine (nu Visual Rights Group) in de voorgelegde zaak aan de definitie van een auteursrechttrol. Auteursrechttrollen zijn “bedrijven die auteursrechten van anderen verwerven of vertegenwoordigen om vergoedingen te incasseren die veel hoger zijn dan gebruikelijke vrijwillige licentievergoedingen. Zij doen dit door gebruikers op verschillende manieren onder druk te zetten.”  

5. Waar gaat het arrest precies over? 

Aan de basis van het arrest ligt een dispuut tussen enerzijds de onafhankelijke beheersentiteit Permission Machine (nu Visual Rights Group) dat o.a. de auteursrechten op foto’s beheert die door individuele fotografen aan het persagentschap Belga News Agency overgedragen zijn, en anderzijds Kortom vzw, een onafhankelijke vereniging voor overheids- en social-profit communicatie.

In haar nieuwsbrieven gebruikte Kortom vzw 3 foto’s van Belga News Agency en verwijderde die na ongeveer een maand. Permission Machine (nu Visual Rights Group) kwam het gebruik op het spoor en presenteerde een licentienota ten bedrage van € 848,00. Met dat bedrag zou een legale licentie aangekocht worden die één jaar geldig is. Kortom vzw weigerde deze ‘licentie’ aan te kopen, en Permission Machine is meer dan een jaar na datum naar de Gentse Ondernemingsrechtbank gestapt. 

De rechter stelde het volgende: “De activiteiten die Permission Machine ontwikkelt, zijn hoofdzakelijk gericht op het onder druk genereren van inkomsten uit vastgestelde (vermeende) schendingen van auteursrechten en niet op het doen ophouden ervan”.

De rechter stelt m.a.w. dat de inkomsten van Permission Machine voortkomen uit licenties die zij opdringt in functie van aangetroffen inbreuken en niet uit actieve exploitatie van de auteursrechten. Daarnaast heeft Permission Machine er net baat bij dat de schendingen in stand worden gehouden, dus dat de foto’s niet verwijderd worden, terwijl haar algemene opdracht er net in bestaat deze schendingen te bestrijden en te vermijden. 

Verder stelt de rechter ook dat Permission Machine niet overtuigend aantoonde dat de foto’s in de nieuwsbrief van Kortom vzw beschermd zijn onder het auteursrecht en dat het over de rechten erop beschikt. Permission Machine vorderde bovendien een willekeurig vastgestelde vergoeding die niet aansluit bij enige indicatieve tarieven, opgedreven met allerhande onbewezen kosten. Tenslotte heeft Permission Machine meer dan één jaar gewacht om een stakingsvordering in te stellen zonder ooit te vragen de foto’s te verwijderen of te onderzoeken of de foto’s nog publiek toegankelijk stonden. 

De praktijken van Permission Machine (nu Visual Rights Group) vertonen volgens de rechter alle kenmerken van een zogenaamde auteursrechttrol en Permission Machine pleegt om deze redenen misbruik.

digitale beelden

6. Wat zijn de gevolgen van dit arrest en waarom is dat belangrijk?

Wanneer organisaties zoals Permission Machine je contacteren, dien je niet zomaar te betalen wanneer de volgende elementen aanwezig zijn (kenmerken van auteursrechttrollen volgens het arrest): 

  1. Vanzelfsprekendheid waarmee de beheersentiteit ervan uitgaat dat de foto’s, waarvan zij de rechten zegt te beheren, beschermd zijn door het auteursrecht. Wanneer dit jou onwaarschijnlijk lijkt omdat bv. originaliteit niet duidelijk is, kan je vragen dit aan te tonen.
  2. Het gebrek aan overtuigend bewijs dat de beheersentiteit de rechten op de bewuste foto’s heeft verkregen. Wanneer er geen bewijs wordt geleverd dat de beheersentiteit de rechten op de foto heeft verkregen, mag je dit zeker vragen. Zij moeten aantonen dat de maker van het beeldmateriaal hen gemandateerd heeft om de auteursrechten te innen. 
  3. De vergoeding die geëist wordt, is willekeurig vastgesteld, sluit niet aan bij indicatieve tarieven en is opgedreven met onbewezen kosten. Vraag hen de vergoeding die geëist wordt toe te lichten. Op deze pagina  vind je een indicatie van de tarieven gehanteerd door SOFAM.
  4. Het langdurig wachten (bv. meer dan een jaar) om naar de rechtbank te stappen, zonder ooit te vragen de foto’s te verwijderen of te onderzoeken of de foto’s nog publiek toegankelijk stonden. Dit is een indicatie dat de overtreding in eerste instantie opgespoord is om er munt uit te slaan, niet om die stop te zetten.

Verder zijn deze vuistregels altijd van toepassing: 

  • Je moet steeds nagaan of je onder één van de uitzonderingen op het auteursrecht valt. Indien dit het geval is, heb je geen inbreuk gepleegd op het auteursrecht. Een overzicht van de uitzonderingen vind je hier.
  • Heb je de foto correct aangekocht? Maak dan zeker het bewijs over. 
  • Is de beschermingsduur van het auteursrecht verstreken? Ook dan kan je onmogelijk een schending van het auteursrecht begaan hebben.
  • Alles hangt verder af van de hoogte van de vergoeding die geëist wordt en op welke manier men overgaat tot de opeising hiervan. Gebeurt dit correct, dan zal je een correcte vergoeding dienen te betalen wegens het schenden van het auteursrecht. 

7. Conclusie

Maak nooit zomaar gebruik van foto’s die je op het internet vindt, maar gebruik databanken waar foto’s terug te vinden zijn (Unsplash, Pixabay, Shutterstock …). In deze databanken vind je zowel gratis als betalende foto’s, maar de prijs zal vele malen lager zijn dan wanneer je een inbreuk pleegt. Je kan ook steeds de auteur van het werk op voorhand contacteren wanneer je zijn/haar gegevens vindt. Ga zeker ook goed na onder welke voorwaarden je de foto’s kan gebruiken.

Wanneer je een inbreuk hebt gepleegd, win je bij heel hoge schadevergoedingen het best advies van een advocaat in.

8. Update

Permission Machine heeft zijn naam en werkwijze aangepast na bovenstaand arrest en gaat nu door het leven als Visual Rights Group. De tarifering werd ook aangepast: er komt een opsplitsing tussen de vergoedingen voor de fotograaf (licentievergoeding en toeslag) en de kosten van de tussenkomst van Visual Rights Group. Voor de eigen kosten rekent Visual Rights Group vast 190 euro aan. Voor de incassofase geldt een vergoeding van 15 procent van de vordering. De nieuwe tarifering is gebaseerd op basis van de Europese Handhavingsrichtlijn over intellectuele eigendomsrechten.

Op deze manier heeft het arrest alvast een positief gevolg. Let wel dat het arrest nog steeds relevant blijft, en bovenstaande tips en tricks mag je niet uit het oog verliezen.

 

De FOD economie heeft verder een brochure opgesteld met nuttige informatie, het loont de moeite deze eens door te nemen.

Op Thatsip leer je meer over auteursrechten en intellectuele eigendom in het algemeen.

Wil je meer leren over intellectuele eigendom en advies inwinnen specifiek voor kmo’s? Dan vind je hier op onze website zeker je antwoorden.

 

Maar wat is intellectuele eigendom precies?

Er zijn tal van definities voor Intellectuele Eigendom (IE) te vinden op het internet, maar deze van BOIP (Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom) is een prima vertrekpunt: “Intellectuele Eigendom is de verzamelnaam voor rechten op uitgewerkte ideeën en creatieve concepten, zoals vormgeving, uitvindingen, muziek, merken, software, games, teksten en foto's."

Op basis van de ontstaanswijze van het eigendomsrecht kan je binnen die verzameling twee hoofdcategorieën onderscheiden: 

  1. industriële eigendomsrechten die men pas verkrijgt na een formele (registratie)procedure. Het gaat hier om vindingen met een veelal economisch karakter. Denk aan uitvindingen, nieuwe geneesmiddelen, nieuwe plantenrassen of een nieuw design, die je beschermt door middel van respectievelijk octrooien, kwekersrechten en tekening- en modelregistratie. Ook onderscheidende tekens zoals merken, handels-, vennootschaps- of domeinnamen worden als industriële eigendomsrechten beschouwd.
  2. literaire en artistieke eigendomsrechten ontstaan automatisch op het ogenblik van de creatie zelf: eigen gecreëerde muziek, literaire werken, schilderijen, beeldhouwwerken, foto’s, uitvoeringen, omroepuitzendingen, … kunnen niet straffeloos door anderen dan jezelf geclaimd, gekopiëerd of gecommercialiseerd worden.
 

Wil je je nog beter informeren over de verschillende rechten die er bestaan en weten waarvoor ze je beschermen? Lees er dan hoofdstuk 1 van “ons patent boekje” even op na. Daarin vind je een bevattelijk overzicht terug.

 

En waarom is IE belangrijk?

Het eerste argument om een vinding te registreren, ligt voor de hand: bescherming. Met een octrooi, een (model- of merk-)registratie sta je een stuk steviger in je schoenen wanneer je inbreuken vaststelt. Een registratie, kortom, helpt vermijden dat concurrenten er vandoor gaan met jouw ontwerpen, uitvindingen of concepten. Jij bent de enige, unieke, officiële eigenaar en dat geeft uitsluitend jou het recht om het te commercialiseren, te verkopen of er een licentie op toe te kennen. 

Maar er zijn meer voordelen. Veel meer.

 

IE verstevigt m.a.w. je concurrentiepositie, het verhoogt de waarde van je onderneming en maakt jouw bedrijf interessanter voor investeerders. Die laatsten beseffen immers dat ze omwille van het octrooi minder risico lopen en een grotere kans hebben dat hun investering wordt terugverdiend.

 

Zo wijzen heel wat studies uit dat ondernemingen met intellectuele eigendomsrechten hogere opbrengsten per werknemer realiseren dan ondernemingen zonder. En ook dat ze veelal meer werknemers hebben aan wie ze hogere salarissen betalen. Uit diezelfde studies blijkt nog dat deze correlatie tussen IE en economische voorspoed vooral voor kmo’s geldt.

Een nieuwe Belgische studie gaat ook in op dit thema en bracht het profiel van Belgische aanvragers van intellectuele eigendomsrechten in België in kaart. Eén van de belangrijkste conclusies, die bovenstaande Europese studie bevestigt, is dat ondernemingen met intellectuele eigendomsrechten een grotere groei en productiviteit kennen dan bedrijven zonder. De studie suggereert een hefboomeffect van intellectuele eigendomsrechten voor de eigen bedrijfsperformantie maar ook voor de Belgische economie in zijn geheel. Vooral voor kleine en middelgrote ondernemingen (kmo’s) is dit relevant, maar net die groep blijkt weinig of geen intellectuele eigendomsrechten te hebben ingediend of geregistreerd. Dit duidt op zeer veel onontgonnen potentieel. Op het platform Create, Protect & Benefit lees je hoe intellectuele eigendom meerwaarde kan creëren voor élke ondernemer.

Een octrooirecht bijvoorbeeld bewijst dat je als kmo ernstig bezig bent. En dat wekt vertrouwen. Bij zakenpartners, bij potentiële klanten, bij leveranciers, maar zeker ook bij potentiële investeerders. In de VLAIO-podcast ‘IE, tips en tricks”, stelt VLAIO IE-experte Elke De Rijck: “Als bedrijfsadviseur van VLAIO begeleid ik vaak technologische bedrijven. En dan merk ik dat intellectuele eigendom vaak een hefboom is naar verdere samenwerking met grotere spelers in de markt die interesse hebben in die specifieke technologie. Soms leidt dat zelfs tot overnames.”

Maar ook omgekeerd kan een onderzoek naar mogelijke octrooien je helpen of zelfs inspireren. Zo kan een onderzoek helpen om je Freedom to operate te bepalen. Het zou immers jammer zijn om na heel wat investeringen in tijd en geld te ontdekken dat iemand anders jou voor was en een idee registreerde dat jij in gedachten had. Maar ook kan een zoektocht door de gratis raadpleegbare octrooidatabank (bv. Espacenet) je op nieuwe ideeën brengen.

 

Wist je dat VLAIO regelmatig opleidingen geeft voor het zoeken in Espacenet? Filter op deze website onder events en je ziet meteen waar en wanneer er zo’n opleiding plaatsvindt. Of, beter nog, abonneer je op onze nieuwsbrief. Daarin nemen we deze opleidingen ook op.

 
Praktische Gids

Praktische gids voor contracten en contractuele clausules

Intellectuele eigendom is niet alleen een middel om namaak te vermijden, het kan ook een instrument zijn om financiering binnen te halen. Lees meer hierover in de juridische studie over IE en financiering.

De eerste stap naar bescherming

Je hebt een fantastisch idee? Om aan te tonen dat jij op een bepaalde datum dat idee ontwikkelde, is een bewijs van datum aangeraden! Zo’n bewijs kan je via een i-DEPOT (online) verkrijgen. Een intellectueel eigendomsrecht is het nog niet, maar het kan zeker in jouw bedrijfsstrategie van geheimhouding passen, of ter aanvulling zijn van echte intellectuele eigendomsrechten.

Vraag een ID-code aan via idepot@vlaio.be om 10 euro korting op jouw online i-DEPOT te krijgen, zo kost een i-DEPOT slechts 27 euro i.p.v. 37 euro.

Wat intellectuele eigendomsrechten zijn en waarom deze belangrijk zijn kon je hierboven lezen, maar hoeveel ondernemingen gingen je al voor?

De meest recente cijfers en grafieken

De jaarverslagen van de Belgische Dienst voor de Intellectuele Eigendom (DIE)  en het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom (BOIP) bundelen opnieuw een aantal interessante gegevens over octrooien, merken en tekeningen & modellen. Maar ook Europese en internationale instanties delen interessante cijfers. 

Merken

Benelux-merk

Na drie jaar waarin we een daling kenden van het aantal Benelux-merken ingediend vanuit België, kennen we een stijging tot 6.794 aanvragen in 2020, tegenover 5.850 aanvragen in 2019. In 2021 en 2022 daalt dit cijfer opnieuw zijn er respectievelijk 6.419 en 5087 aanvragen ingediend, dit is een daling na de piek in 2020, maar deze daling zette zich ook door bij de andere Benelux landen (jaarverslag BOIP 2022)

"Een lijngrafiek die de trend van beneluxmerkaanvragen toont van 2016 tot 2022. De waarden beginnen bij 6305 in 2016, dalen licht tot 5850 in 2019, stijgen scherp tot 6794 in 2020 en dalen vervolgens weer tot 5087 in 2022."
Evolutie van het aantal Benelux-merkaanvragen met Belgische aanvrager (Bron: BOIP)

Van deze Benelux-merkaanvragen met Belgische aanvrager zijn er in 2022 3.049 afkomstig uit het Vlaams gewest (59,9%), 1.112 uit het Waals gewest (21,8%) en 925 (18,3%) uit het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. 

Uniemerk

Uniemerkaanvragen met Belgische aanvrager kennen een stijgingscurve tot 2021. Sinds 2015 stijgen de aanvragen met Belgische aanvrager. In 2022 zien we een daling. Het aantal Uniemerkaanvragen is merkbaar lager dan het aantal Benelux-merkaanvragen. 

“Een lijngrafiek die de trend van uniemerkaanvragen toont van 2015 tot 2022. De waarden beginnen bij 2253 in 2015, stijgen gestaag tot een piek van 2998 in 2021 en dalen vervolgens tot 2704 in 2022.”
Evolutie van het aantal Uniemerkaanvragen met Belgische aanvrager (Bron: EUIPO)

Octrooien

Belgisch octrooi

Gemiddeld kent 80% van de Belgische octrooiaanvragen een Belgische aanvrager. Dit aandeel zakt wel gedurende tijd (zie verder). Hieronder wordt de evolutie van de Belgische octrooiaanvragen met Belgische aanvrager weergegeven. Het aantal Belgische octrooiaanvragen met Belgische aanvrager zakt over de tijd. 

Een lijngrafiek die de trend van Belgische octrooiaanvragen toont van 2015 tot 2022. De waarden beginnen bij 947 in 2015, stijgen tot een piek van 1058 in 2016, en dalen vervolgens tot 676 in 2022.”
Evolutie van het aantal Belgische octrooiaanvragen met Belgische aanvrager (Bron: FOD economie)

Het aantal Belgische octrooiaanvragen, ongeacht de nationaliteit van de aanvrager, blijft daarentegen vrij consistent. Dit betekent dat buitenlandse aanvragers in verhouding meer Belgische octrooiaanvragen indienen. 

Een lijngrafiek die de jaarlijkse waarden van Belgische octrooiaanvragen ongeacht de nationaliteit van de aanvrager van 2015 tot 2022 weergeeft, met waarden variërend van 1097 in 2015 tot 1207 in zowel 2021 als 2022
Evolutie van het aantal Belgische octrooiaanvragen (Bron: FOD economie)

Verdeeld over de regio's ziet de verdeling van Belgische octrooiaanvragen met Belgische aanvrager er zo uit:

Een staafdiagram dat de ‘Aantal Belgische octrooiaanvragen (VL aanvrager)’ en ‘Aantal Belgische octrooiaanvragen (WA aanvrager)’ weergeeft van 2017 tot 2022. Elk jaar heeft twee sets gegevens die worden weergegeven door twee tinten groene balken; een lichtere en een donkerdere.”
Aantal Belgische octrooiaanvragen opgesplitst per regio (Bron: FOD economie)

Europees octrooi

De octrooiaanvragen van Belgische bedrijven, onderzoeksinstellingen en universiteiten bij het Europees octrooibureau (EPO) stijgen daarentegen wel en blijven ook in 2022 hoog. In 2022 werden maar liefst 2.604 Europese octrooien ingediend door Belgische innovatoren. Dit is een record.

Een lijngrafiek die de jaarlijkse waarden van EU octrooiaanvragen weergeeft van 2016 tot 2022, met waarden variërend van 2211 in 2016 tot 2604 in 2022
Aantal Europese octrooiaanvragen met aanduiding België, ingediend door Belgische aanvrager bij het EPO (Bron: EPO)

In 2021 had Vlaanderen met 1.613 aanvragen een aandeel van 65% in het totaal van deze Europese octrooiaanvragen, gevolgd door het Waals Gewest (19,8%) en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (15,3%). In 2021 staat Vlaanderen op nummer 10 in de rangschikking van de actiefste octrooiregio's in Europa (Bron: FOD economie).

De grootste Belgische indieners waren in 2021 Solvay, Imec en Umicore. Vijf van de tien actiefste Belgische octrooiaanvragers in 2021 zijn universiteiten en onderzoeksinstellingen (Imec, KU Leuven, Universiteit Gent, Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB) en Universiteit Antwerpen, wat meer is dan in de meeste andere landen (Bron: FOD economie).

Een staafdiagram dat verschillende entiteiten vergelijkt op basis van Europese octrooiaanvragen. De entiteiten, van boven naar beneden, zijn: SOLVAY, IMEC, UMICORE, K.U. LEUVEN, ZF CV SYSTEMS EUROPE, UNIVERSITEIT GENT, AGFA-GEVAERT, MELEXIS, VIB en UNIVERSITEIT ANTWERPEN. SOLVAY heeft de hoogste waarde met 276. IMEC volgt met een waarde van 140. De andere entiteiten hebben waarden minder dan 100; UMICORE heeft 93, K.U. LEUVEN heeft 90 en zo verder tot UNIVERSITEIT ANTWERPEN met 43.
Top 10 Belgische indieners in 2021 (Bron: EPO)

Belgische, Europese en internationale (PCT) octrooiaanvragen 

Een vergelijking van de Belgische, Europese en internationale (PCT) octrooiaanvragen met Belgische aanvrager legt een interessante evolutie bloot. De Belgische octrooiaanvragen dalen licht, waar de Europese octrooiaanvragen licht stijgen. De internationale octrooiaanvragen (PCT) blijven daarentegen vrij consistent over de tijd. Het aantal Europese octrooiaanvragen heeft een duidelijk overwicht qua aantal indieningen.

"Een staafdiagram dat de 'Belgische octrooiaanvragen (BE aanvrager)', 'Europese octrooiaanvragen (BE aanvrager)', en 'PCT octrooiaanvragen (BE aanvrager)' weergeeft van 2015 tot 2022. Elk jaar heeft drie balken die overeenkomen met elk type aanvraag: Belgisch in blauw, Europees in oranje, en PCT in grijs. Er is een algemene toename in Europese octrooiaanvragen in de loop der jaren, terwijl Belgische en PCT-aanvragen fluctueren."
Vergelijking aantal Belgische, Europese en internationale (PCT) octrooiaanvragen

Onderstaande grafiek geeft de verhouding goed weer (middelste cirkel is 2015, buitenste 2022).

"Een cirkeldiagram verdeeld in drie gekleurde segmenten die verschillende soorten octrooiaanvragen uit België vertegenwoordigen. Het grijze segment vertegenwoordigt 'Belgische octrooiaanvragen (BE aanvrager)' en is gemarkeerd met 28%. Het blauwe segment vertegenwoordigt 'Europese octrooiaanvragen (BE aanvrager)' met percentages van 23% binnen en 15% buiten de cirkel. Het oranje segment vertegenwoordigt 'PCT octrooiaanvragen (BE aanvrager)' en toont 49% binnen en 57% buiten de cirkel."
Verdeling Belgische, Europese en internationale (PCT) octrooiaanvragen.

Tekeningen & modellen

Benelux-tekening of -model

Vanaf 2016 zien we dat de tekening- & modelaanvragen met Belgische aanvrager bij het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom vrij gelijk blijven met een gemiddelde van 242 aanvragen over 7 jaar (2016-2022).

Een lijngrafiek die de jaarlijkse Benelux tekeningen en modelaanvragen weergeeft van 2015 tot 2022, met waarden variërend van 346 in 2015 tot 239 in 2022
Aantal Benelux-tekening of -modelaanvragen met Belgische aanvrager (Bron: BOIP)

Gemeenschapsmodel (tekeningen & modelaanvragen met bescherming in de EU)

Hier zien we dat de indiening van gemeenschapsmodellen vrij consistent blijft na een kleine piek in 2018. Het aantal gemeenschapsmodelaanvragen is beduidend hoger dan het aantal Benelux-tekening & -modelaanvragen.

Een lijngrafiek die de jaarlijkse gemeenschapsmodelaanvragen weergeeft van 2015 tot 2022 , met waarden variërend van 1001 in 2015 tot 1126 in 2022
Aantal gemeenschapsmodelaanvragen met Belgische aanvrager (Bron: EUIPO)
Heeft deze informatie je geholpen?
Gelieve aan te geven waarom niet: